Kısa kronikler (Brachea Chronika)`e göre erken Osmanlı tarihi (1402-1451): çeviri ve değerlendirme

Abstract

Bizans Kısa Kronikleri, Bizans tarih yazımı geleneği içinde ayrı bir yere sahiptir. Bu kronikler, Bizans tarihi boyunca yazılmış çeşitli konulardaki elyazmalarının kenarlarına veya boş bir sayfasına kaydedilmiş kronolojik notlardan oluşur. Bazılarının yazarı bilinse de büyük çoğunluğu anonim olan kroniklerin en belirgin özelliği ise olayların kronolojisini ayrıntılı bir şekilde kaydetmiş olmasıdır. Olaylar gün, ay, yıl, indiksiyon ve hatta bazen saat ayrıntılarıyla birlikte kaydedilmiştir. Eserin büyük bir bölümü halk dilinin egemen olduğu sade bir Ortaçağ Yunancası (d?motik?) ile yazılmıştır. Özellikle Osmanlı Devleti'nin Balkanlar ve Anadolu'daki yayılma sürecine ilişkin kayıtların bir kısmı başka bir kaynaklarda olmayan bilgiler içerir. Türk tarihi açısından yeterince değerlendirmemiş olan Kısa Kronikler, erken Osmanlı Tarihi'nin kronolojisi, 15. yy ikinci yarısındaki Mora fetihleri, 16. ve 17. yüzyıllardaki gelişmelerin kronolojisi ve olayları hakkında verdiği bilgiler açısından oldukça zengindir.Bu çalışmada 1402-1451 tarihleri arasında Osmanlı Tarihi'ne dair bilgi veren 49 kroniğin çevirisi ve bilgilerin tarihsel değerlendirmeleri yapılmıştır. Dönemin bütün kaynaklarıyla mukayese edilen bu bilgilerin Osmanlı kaynaklarının sessiz kaldığı bazı olayların aydınlatılmasındaki önemi ortaya çıkmıştır. Sözkonusu tarihlerde meydana gelen bazı olayların kronolojileri de düzeltilmiştir.

Byzantine short chronicles have a distinct place in the tradition of the Byzantine historiography. These chronicles are composed of chronological marginal notes written down in a blank page or margins of the manuscripts that were inscribed in various subject throughout the Byzantine history. While some of these chronicles? writers are known, a great number of them are anonymous. The most outstanding feature of these chronicles is chronology of events which were registered with full details such as day, month, year, indiction even hours. A significant part of the work was worded with a simple Medieval Greek (d?motik?) which was prevailed in language of the commons. Particularly, some part of the records related to process of expansion of the Ottoman State into Balkans and Anatolia have a great importance since they cover the information which are not available in other historical sources. Short chronicles are not evaluated satisfactorily in terms of Turkish History and they are substantially rich historical sources for the purposes of early chronology of the Ottoman History and conquest of Morea in the second half of the 15th century as well as later on chronology of developments in 16th and 17th centuries.In this study, 49 short chronicles, which give valuable information about the Ottoman History, dated between 1402 and 1451 are translated and evaluated historically and compared with other historical sources of then. In this way, the significance of the short chronicles became evident in terms of shed light on some events on which Ottoman sources kept silence. The chronologies of the some events are also corrected in aforementioned period.