Bir Kaşkay Türk şiiri antolojisi: Kaşk`i Şi`ri ya Aşar-i Şu`ara-yi Kaşka`î

Abstract

Tezimizin konusunu, Şahbaz Şahbazî'nin derleyip hazırladığı XIX. yüzyıla ait Kaşkay şairlerinin Türkçe şiirlerini kapsayan Kaşk?'i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk?'î adlı eserin çeviri yazılı metni, dizini ile bu şairlerin edebî yönleri ile şiirlerinin özelliklerinin incelemesi oluşturmaktadır.Söz konusu eser, XIX. yüzyılda, İran'ın güney bölgelerinde, Vilâyet-i Kaşk?'i denen sahada konuşulan Kaşkay Türkçesinin özelliklerini görebileceğimiz, günümüze kadar yaklaşık 200 yıllık süre içerisinde dillerindeki gelişim ve değişimlerini takip edebileceğimiz son derece önemli bir yazılı belge niteliğindedir. Ayrıca, XIX. yüzyıldaki Kaşkay şiir zevki, dünya görüşü ve sanat anlayışı hakkında fikir vermesi bakımından son derece önem taşımaktadır.Şahbaz Şahbazî'nin otuz beş yıllık bir derleme faaliyetinin sonucu olan Kaşk?'i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk?'î kitabı, Mirza Me'zûn, Karakanlı Yûsuf Ali Beg, Karakanlı Hüsrev Beg, Muhammed İbrahim, Karaçaylı Mesih Han, Kul Oruc, Şaylı Ali, Bayatlı Hüseyin Ali Beg, Rahimli Nimetullah Beg, Hemrah ve Köroğlı adlı Kaşkay şairlerinin klasik ve halk nitelikli şiirlerini kapsamaktadır.?Bir Kaşkay Türk Şiiri Antolojisi: Kaşk?'i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk?'î? adındaki tezimiz yedi bölümden oluşmaktadır: Birinci Bölümde, Kaşkay Türklerinin kökeni, sosyal ve siyasal hayatı, nüfusu ve dili üzerine ana hatları ile durulmuştur. İkinci Bölümde, Şahbaz Şahbazî'nin hayatı ve onun hazırladığı Kaşk?'i Şi'ri derleme kitabı hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Üçüncü Bölümde, Kaşkaylarda manzum edebiyat geleneğinin temsilcileri olan ve Kaşk?'i Şi'ri kitabında yer alan şairlerin hayatı üzerine kısaca duruluştur. Çalışmamızın Dördüncü Bölümünde, şiir metinlerinin ses ve imlâ özellikleri incelenmiş, ünlü ve ünsüz düzenleri ve ses olayları araştırılmıştır. Beşinci Bölümde, eserin şekil bilgisi özellikleri incelenmiş ve eserde yer alan sözcüklerin yapım ve çekim bilgileri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Tezimizin Altıncı Bölümünde, eserin transkripsiyonlu metni yer almaktadır. Yedinci Bölümde ise, eserin gramatikal dizini hazırlanmıştır. Tezin sonunda yararlandığımız kaynaklar ile Türkçe ve İngilizce özetler bulunmaktadır.

This thesis, studies the book Kaşk??i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk??î which is composed of Turkish poems written by 19th century Kaşkay poets and compiled and edited by Shahbaz Shahbazi in 1988. The study includes a transcription of the text and its grammatical index alongwith a description of literary dimensions of these poets by delineating the poetic features of the verses.This book is an exceptionally important linguistic document due to the fact that it mirrors the characteristics of the Kaşkay Turkish spoken in southern regions of Iran, a land called Vilâyet-i Kaşk??i; at the same time it encompasses the history of this dialect?s progress and change nearly from 200 years ago to our time. The book gains importance since it is a source for our knowledge about Kaşkays? poetic taste, worldview and aesthetics in 19th century.As a literary work achieved after more than 35 years of collection-compilation task, the book Kaşk??i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk??î contains the classical and folk poems of Mirza Me?zûn, Karakanlı Yûsuf Ali Beg, Karakanlı Hüsrev Beg, Muhammed İbrahim, Karaçaylı Mesih Han, Kul Oruc, Şaylı Ali, Bayatlı Hüseyin Ali Beg, Rahimli Nimetullah Beg, Hemrah and Köroğlı.Our thesis ?An anthology of Kaşkay poetry: Kaşk??i Şi'ri y? ?s?r-i Şu'ar?-yi Kaşk??î? is of seven sections. In the First Section, the origin of Kaşkay Türks, their social and political life and their population and language is depicted in general. In the Second Section, Shahbaz Shahbazî?s biography is given his book Kaşk??i Şi'ri is introduced in brief. In the Third Section, the lives of the poets of the book as being representatives of the poetic tradition of literature in Kaşkays are reviewed briefly. Fourth Section aims at investigating the phonology and orthography of the texts, reviewing the consonant and vowel inventory and sound changes. In the Fifth Section, morphology of the text is studied and derivational and declensional morphology of the words is examined in detail. The Sixth Section is set aside for the transcription of the text. In the Seventh Section the grammatical index of the work is given. A bibliography, Turkish and English abstracts follow this section respectively