İbnü`s-Serrâc ve Müvelleh dervişler: Teşvîku`l Ervâh ve`l-Kulûb ilâ Zikri allâmi`l-Guyûb isimli eseri bağlamında

Abstract

Bu çalışma, İbnü's-Serrâc'ın ?Teşvîkü'l-Ervah ve'l-Kulûb ilâ Zikri Allâmi'l-Guyûb? isimli eserini incelemeyi amaçlamaktadır. Tez bir giriş, üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır.Giriş bölümünde çalışmanın amacını, metodunu, kavramsal çerçevesini açıkladık ve kaynaklar hakkında bilgi verdik.Birinci Bölüm'de VII. / XIII. yüzyılda Anadolu ve Şam bölgesinin dinî, siyasî ve kültürel ortamı tasvir ettik ve bu ortam içerisinde gelişen tasavvufî yapının temel dinamiklerine işaret ettik.İkinci Bölüm'de İbnü's-Serrâc'ın hayatını ve tasavvufî görüşlerini inceledik. Bu şekilde onun eserinde verdiği bilgilerin orjinalliğini, ve yazarının eseri yazarken hadiselere ne ölçüde objektif bakabildiğini tespit etmeyi amaçladık.Üçüncü Bölüm'de yazarın Müvelleh olarak nitelediği Sarı Saltuk, Barak Baba, Behremşah el-Haydârî, Taceddin b. el-Rifâî gibi önemli dervişler hakkında verdiği bilgileri değerlendirmeye ve bu bilgilerin günümüz tarihçiliğine katkılarını tespit etmeye çalıştık.Sonuç kısmında ise, İbnü's-Serrâc'ın kullanımına uygun olarak, Müvelleh kavramının heterodoks olarak tanımlanan dervişleri nitelemek için kullanılabileceğini belirttik. Bunun yanında, tasavvufî görüşleri sebebiyle, İbnü's-Serrâc'ın bir Müvelleh olarak tanımlanması gerektiğini vurguladık. Bu durum sebebiyle, onun Müvelleh dervişler hakkındaki yargılarına ihtiyatla yaklaşılması gerektiğini belirttik.

This study aims to examine the work of Ibn al-Sarrâj entitled Tashwîq al-Arwâh wa al-Qulûb ilâ Zikr Allâm al-Ghuyûb. The thesis consists of an introduction, three chapters and conclusion.In the introduction, we explained the aim, method and conceptual framework of the work and gave information about the sources of the work.In the first chapter, we described the religious, political and cultural environment of Anatolia and the Damascus in the VII. / XIII. century and indicated the basic dynamics of the mystical structure developing in this environment.In the second chapter, we examined the life and mystical views of Ibn al-Sarrâj. By doing so, we aimed to determine the originality of the information given in the work in question and the date when the work was composed by him, and to what extent he dealt with the events objectively.In the third chapter, we tried to evaluate the information about the prominent dervishes such as Sarı Saltuk, Barak Baba, Behremshah al-Haydârî, Tâj al-Din b. al-Rifâî whom the author described as Muwallah, and to identify the contributions of this information to the contemporary historiography.In the conclusion, in line with the use of Ibn as-Sarrâj, we argued that the term of Muwallah can be used to define the dervishes who were named heterodox. In addition, because of his mystical views, we emphasized that Ibn al-Sarrâj should be also defined as a Muwallah. For this reason, we argued that his judgments about the Muwallah dervishes must be approached with caution.