Türkiye`de basın özgürlüğü ve demokrasi söylemi

Abstract

Tezde; Türkiye'de basın özgürlüğünün ne şekilde algılandığı, nasıl tanımlandığı ve hangi parametreler üzerinden anlamlandırıldığının incelenmesi yoluyla farklı dönemlerde bu yöndeki anlayışların ortak özellikleri/sürekliliği/dönüşümü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu anlamda inceleme, Türkiye'de basın faaliyetlerinin başlangıç aşaması olarak kabul edilen Osmanlı'nın son dönemlerinden itibaren konunun tarihsel bir perspektifle ele alınmasını gerektirmiştir. Bundan hareketle çalışmanın ilk bölümünde Cumhuriyet dönemi öncesinde basın özgürlüğü tartışmalarının genel özellikleri irdelenmiştir. Ardından tek partili dönemin ulusal çıkar ile sınırlanan basın özgürlüğü söylemini ele alan ikinci bölümde büyük ölçüde 1931 tarihli Matbuat Kanunu'na odaklanılarak, siyasal işlevlere sahip yayıncılık anlayışlarının özellikleri incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise çok partili siyasal yaşamda basın özgürlüğü söylemi ele alınmış olup 1950 ve 2004 tarihli Basın Kanunları da dâhil olmak üzere yakın döneme kadar olan süreçte konu ile ilgili gelişmeler analiz edilmiştir. Çalışmada söz konusu dönemlerde basın özgürlüğüne yönelik tartışmaların ve algının belirgin şekilde görülebileceği belli başlı olaylar/gelişmeler analize konu edilmiş olup, basını doğrudan ilgilendiren yasal düzenlemelerle ilgili parlamento müzakereleri odağa alınmıştır. Sonuçta Türkiye'de özellikle parlamento tartışmalarında basın özgürlüğünün felsefi/ahlaki/siyasi gerekçelerle temellenmeyip daha çok pratik bir sorun olarak tanımlandığı ve bu durumun süreklilik arz ettiği görülmüştür.

In the thesis; via the way that press freedom in Turkey is perceived, how it is defined and what the parameters over the interpretation are by examining the different periods in this direction, understanding the common characteristics / continuation / transformation to be put forward have been tried. According to investigations, media activities in Turkey have been adopted in the early stages of the late Ottoman period are required to be addressed from a historical perspective. From this point of view, in the first part of this study the general characteristics of the discussions concerning the press freedom in pre-republican era. Then in the second part which handles the discourse of press freedom which is restricted by the national interests during the single party era the characteristics of broadcasting understandings with political functions has been analyzed focusing on Law Governing the Press dated in 1931. In the third and last part of the study the discourse of press freedom during the multi-party system has been handled and the recent developments concerning the respective issue including the Press Law of 1950 and 2004 have been analyzed. In this study certain events/developments in which the discussions and perceptions concerning press freedom during the respective era has been analyzed. In this context the negotiations in the parliament regarding the legal regulations directly related to pres have been focused on. In conclusion, especially in the parliamentary discussions, the press freedom, philosophical / ethical / political reasons, which is not based on a more practical but defined as a problem of continuity, was seen in Turkey.