II. Meşrutiyet Dönemi düşünce ve kadın dergilerinde kadın tartışmaları: 1908-1918

Abstract

Kadını görünürleştirmeyi hedefleyen Feminist kuram, kadının yaşam biçimini, ezilmişliğini ve düşünsel kategorilerini ortaya çıkartmaya çalışmaktadır. Aydınlanma Dönemi'nin hak taleplerine sahip olma isteği ile başlayan kadının kendisini ifade etme çabası, farklılığın kültürel ve toplumsal şablonlardan kaynaklandığına işaret eden dönüşümüyle, kadın çalışmalarının niteliğini belirlemiştir. Tarih metodolojisindeki gelişmelerse bu noktada araştırmacılara çeşitli fırsatlar sağlayarak, birçok eserin yazılmasını sağlamıştır.Düşünsel birikimin hareketliliğini ve yayılımını sağlayan dergiler, geçmişin anlamlandırılmasında araştırmacılar için vazgeçilemez kaynaklardır. Kadın Hareketi'nin Sanayi Devrimi sonrasında gelişen yapısı dünya genelinde bilginin üretiminin ve yayılımının artmasıyla farklılaşmış, pek çok dergi yayımlanmıştır. Modernleşme ve İmparatorluğu kurtarma kaygıları nedeniyle benzer süreçten Türkiye'de etkilenmiştir. Özellikle II. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte canlanan yayın faaliyetleri 1908-1918 yılları arasında yayımlanan Kadınlar Dünyası, Mahasin, Demet, Hanım, Genç Kadın, İçtihat, Sebirülreşat, Felsefe Mecmuası, Türk Yurdu gibi dergilerde kadın başlıklı çeşitli konuların kaleme alınmasını sağlamıştır. Değişen ve dönüşen modern dünya dinamiklerinde Osmanlı Devleti'ne de yansıyan kadının feminizm ile radikalleşen hak talebi, devletin içinde bulunduğu koşullar paralelinde bir Kadın Hareketi geliştirmiştir. Toplumsal, siyasal ve ekonomik dönüşümün oldukça hızlı olduğu bu yeni dönemde, düşünce ve kadın dergileri kadını, feminizm, kadınlık, çalışma, iktisat, eğitim, aile, giyim, çok eşlilik ve siyasal katılım gibi kavramlar düzleminde irdelemiştir. Kadınların ne düşündüğü ve ne istedikleri hem kadınların hem de kadının konumunun iyileşmesini isteyen erkeklerin tartışma konusu haline gelerek, Osmanlı arşivlerinde kadını somut bir parça haline getirmiştir.Ayrıca kadın hareketinin bu gelişimi Halide Edip, Sabiha Zekeriya, Belkıs Şevket, Emine Seher Ali, Aliye Cevad, Feriha Kamuran, Mükerrem Belkıs, Şukufe Nihal gibi kadınları yazdıklarıyla belirginleştirmiştir.

Aiming to make women apparent, the feminist theory tries to put forward the life style of women of previous times, her being compressed and the intellectual categories. Women?s effort to explain themselves, which started with the demand for right that belonged to enlightenment age, determined the characteristic of women?s studies with their transformation that refers to the fact that the difference has originated from cultural and social patterns. As for the developments of historical methodology provided various opportunities to the researchers on this point and led to creation of many books.Journals which insured mobilisation and spreading of intellectual richness are indispensible resources for making a sense of past. The structure of women?s movement which developed in the aftermath of Industrial Revolution changed with the increase of information, its production and spreading; and therefore, many journals were began to be published. Turkey was also affected from a similar process because of its concerns for modernisation and saving the Empire. Especially the publishing activities which revived after the Announcement of The Second Constitutional Period paved the way for various issues to be handled journals like Kadınlar Dünyası, Mahasin, Demet, Hanım, Genç Kadın, İçtihat, Sebirülreşat, Felsefe Mecmuası, Türk Yurdu which were published between 1908 and 1918; ?women? was one of these issues which were handled and analysed. In the modernising and changing modern world dynamics, women?s demand for right which radicalised with feminism and which also had an impact on the Ottoman Empire led to the development of a women?s movement in parallel to the condition of the Empire. In this new era when the social, political and economic transformation were so quick, intellectual journals and women?s magazines analysed women based on such concepts as feminism, femininity, working, economics, education, family, dressing, polygamy and political participation. What women think and what they desire became a matter of debate both for women and for men who wanted the development of women?s position, which made women a concrete part in Ottoman archives.Furthermore women?s movement concretized women like Halide Edip, Sabiha Zekeriya, Belkıs Şevket, Emine Seher Ali, Aliye Cevad, Feriha Kamuran, Mükerrem Belkıs, Şukufe Nihal.