Değişik pH`ya sahip toprakların fosfor elverişliliğine bazı tuz çözeltilerinin etkileri

Abstract

ÖZET Değişik pH'ya sahip topraklarda fosforun bitkilere yarayışlı hale dönüşmesine bazı tuz çözeltilerinin etkisi araştırılmıştır. Araştırma için Rize, Erzurum ve Erzincan yörelerinden 3'er adet toprak örneği alınmıştır. Toprak örnekleri usulüne uygun işlemlere tabi tutularak 2 mm'lik elekten elenmiştir. Elenmiş topraklardan plastik saksılara 3.5'ar kg 50 ppm P sağlayacak şekilde NH4H2PO4 çözeltisi ilave edilmiştir. Saksılar tarla kapasitesi koşullarına getirilip kurumaya bırakılmıştır. Bu uygulama ile fikse olan fosforun sülfat tuzlan (MgS04, K2S04 ve Na2S04) ne ölçüde değişebileceğini belirlemek amacıyla 5'er g toprak örneği alınıp, bu tuzların farklı konsantrasyonları (ON, 0.05 N, 0.1 N, 0.5 N ve 1 N) ile ekstrakte edilmiştir. Ekstraksiyon işleminden önce toprak çözeltisi karışımı 1 saat çalkalanıp, 25 °C'a ayarlanmış fırında 15-16 saat dinlendirilmiştir. Analiz sonuçlarından farklı tuzlardan gelen farklı konsantrasyonlardaki sülfat tuzlarının topraklardaki fosforu değiştirdiği gözlenmiştir. En etkili değiştirici sülfat tuzu, MgSO^ en etkili sülfat dozu da 0.1 N'lik dozu olmuştur. Ayrıca ilave fosforu en fazla Rize yöresi toprakları tutmuştur. Bunu Erzincan ve Erzurum yöresi topraklan izlemiştir. Araştırma sonuçlarına göre, fosfor yarayışlılığına doz, yöre, doz x yöre interaksiyonunun etkisi istatistiksel olarak çok önemli, tuzların etkisi önemli ve doz x tuz, tuz x yöre ve doz x tuz x yöre interaksiyonlarınm etkisi ise önemsiz bulunmuştur. Toprakların fosfor adsorbsiyonu ile toprak pfFsı ve topraktaki Ca-P'lar arasında önemli negatif, toprakların organik madde, Al-P, Fe-P, hapsedilmiş ve toplam -P fosfat içerikleri arasında ise önemli pozitif ilişkiler belirlenmiştir.

SUMMARY This study was undertaken to determine the effects of some salt solutions on P-availability of soils with different pH. Total of 9 soil samples from Rize, Erzurum and Erzincan was collected. Soil samples were passed through a 2 mm sieve. For each plastic pot, 3.5 kg soil was put and NH4H2PO4 solution was added to provide 50 ppm P. Water was added to bring up soil's water content to field capacity and left for drying. In order to determine the effect of this treatment on fixed-P sulfates, 5 gr sample was taken from each pot and extracted with 0 N, 0.05 N, 0.1 N, 0.5 N and 1 N of MgSO^ K2S04 andNa2S04. Before extraction, soil solutions were snaked for 1 h and dried in an oven at 25 °C for 15-16 hs. Results of this study showed that different sulfate salts altered soils phosphorus availability. The most efffective sulfate salt on P-availability was MgS04 and the most effective sulfate dosage was 0. 1 N. Rize soils fixed the maximum amount of applied P followed by Erzincan and Erzurum soils. ANOVA indicated that the effects of salts, dosage, location, dosagexlocation on P-availability were significant The effects of dosage x salts, salts x location and dosage x salts x location interactions were not significantSignifican negatif corrrelations were found between P- adsorption and pH, and amount of Ca-P in soils, and positive corelations were found between P-adsorption and organic matter content, Al-P, Fe-P,captured-P and total-P contents of soils.