Bazı çay tiplerinde ve Derepazarı-7 klonunda enolojik gelişimin, verim durumunun ve bitki besin elementleri ile karbonhidrat içeriklerindeki değişimin incelenmesi

Abstract

ÖZET Çayda {Camellia sinensis) verim ve kalite üzerine bitkisel özelliklerin önemli etkisi bulunmaktadır. Bitkisel özellikleri ise çeşit karakteri ve ekolojik koşullar etkilemektedir. Rize Çay Araştırma Enstitüsünde 1995 ve 1996 yıllarında yürütülen bu çalışmada, on çay tipi (E-8, E-9, E-10, E-ll, E-12, E-13, E-Î4, E-15, E-16 ve E-17 çay tipleri) ve Derepazan-7 (D-7) klonunda sürgün ve yaprak gelişimi, verim ve bazı verim unsurlarıyla, bitki besin elementi ve karbonhidrat içeriklerinin mevsimsel değişimi (Ocak ayı, 1., 2. ve 3. hasat dönemlerinde) incelenmiştir. Çay klonu ve tiplerdeki sürgün gelişim periyodunun toplam süresi 202 (E-17) - 219gün (E-8) arasında değişim göstermiştir. Sürgün uzunluğun ortalamasının, 9.38 (E-ll) - 16.72 cm (E-13) arasında, sürgün çapı ortalamasının ise 1.03 (E-8) - 1.83 mm (E-9, E-13 ve E-15) arasında olduğu belirlenmiştir. Birinci yaprak alanı ortalamasının 4.56 (E~lA) - 8.61 cm2 (E-ll), ikinci yaprak alam ortalamasının 11.89 (E-15) - 21.47 cm2 (E-ll) arasında değiştiği tespit edilmiştir. Dekara verim miktarı ortalamasının ise 695.00 ( E-9) - 1425.33 kg (E-13) arasında değiştiği, D-7 klonunda ise dekara en yüksek verimin 1484.00 kg olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan yapraklarda bulunan bitki besin maddelerinden azotun ocak ayında (dinlenme dönemi) minimum seviyede olduğu, 1. hasat döneminde en yüksek, 2. ve 3. Hasat döneminde ise giderek azaldığı belirlenmiştir. Ocak ayında minimum olan fosfor ve çinko miktarları 1. hasatta artmış, 2. hasatta azalıp 3. Hasat döneminde tekrar artış göstermiştir. Potasyum, kalsiyum, magnezyum ve bakır miktarları ise, ocak ayında maksimum olmuş, 1. Hasat döneminde ise minimum seviyede seyretmiş, 2. ve 3. hasatlarda tekrar yükselmiştir. Ocak ayında minimum düzeyde olan sodyum miktarı, 1. Hasat döneminde maksimum düzeyde iken, 2. ve 3. hasatlarda giderek azalmıştır. Demir miktarı ocak ayında en düşük değerde seyrederken, 1. Hasat döneminde artış göstermiş, 2. ve 3. hasat dönemlerinde ise maksimum seviyeye ulaşmışta-. Taze sürgünlerdeki (iki yaprak + tomurcuk), toplam şeker, indirgen şeker ve sakkaroz miktarlannm ocak ayında maksimum, takip eden hasat dönemlerinde giderek azaldığı, 3. toplama döneminde ise minimum düzeye indiği tespit edilmiştir.

II SUMMARY The vegetative properties deeply affected the yield and quality of tea (Camellia sinensis). These properties were also affected by the characteristics of types, clones and ecological conditions. This study was conducted to determine seasonal variation of the yield and its component parts, plant nutrients, carbohydrate contents, shoot and leaf growth of 10 tea types, and Derepazan-7 clone at the Research Institute of Tea in Rize in 1995 and 19%. Total period for shoot growing in tea types varied between 202 (E-17) - and 219 (E-8) days. It had been determined that the length of shoots changed between 9.38 cm (E-l 1) and 16.72 cm (E-13); the diameter of shoots changed between 1.03 mm (E-8) and 1.83 mm (E-9, E-13 and E-15); the area of the first leaf varied between 4.56 cm2 (E14) and 8.61 cm2 (E-ll); the area of the second leaf changed between 11.89 cm2 (E-15) and 21.47 cm2 (E-ll); and the yield varied between 695.00 kg/da (E-9) and 1425.33 kg/da (E-13). The highest yield was 1484.00.kg/da in D-7 clone. Results of this study showed that N content of leaves was at the lowest level in January, and was at the highest level in the first harvest (May) and decreased in the second (July) and third harvest (September). The quantity of P and Zn, increased in the first harvest, decreased in the second harvest, and increased in the third harvest were at the minimum level in January. The contents of K, Ca, Mg and Cu were; at the maximum level in January, at the rninimum level in the first harvest, and increased in the second and third harvests. The amount of Na was at minimum level in January, and it was at the maximum level in the first harvest, and decreased in the second and increased third harvest. The portion of Fe was at the lowest level in January, and it increased in the first harvest and approached to the maximum level in the second and third harvests. It has also been determined that the amounts of total sugar, reducing sugar and sucrose in the young shoots (two leaves + a bud) were at the maximum level in January, and decreased by time, and it was at the minimum level in the third harvest.