Temettuat defterlerine göre Kütahya Sancağı Efendi Bula, Hacı İbrahim ve Lala Hüseyin Paşa mahallelerinin sosyal ve ekonomik durumu (1261/1845)

Abstract

TÜRKÇE ÖZET Kütahya şehrinin XIX. yüzyıldaki sosyal, ekonomik ve demografik yapısını Temettuat defterlerinden öğrenebiliyoruz. Bu defterler, Tanzimatla birlikte uygulamaya konulacak yeni verginin âdil bir şekilde dağılımını sağlamak için yapılan emlâk, arazi ve hayvan sayımları ile diğer gelir kaynaklarına âit bilgileri ihtiva etmektedir. Tezimize, esas teşkil eden defterler Kütahya'nın merkez mahalleleri olan Efendi Bula, Hacı İbrahim ve Lala Hüseyin Paşa mahallelerinin 1261/1845 'deki sayımlarına aittir. Defterlerdeki kayıtlara göre Efendi Bula mahallesinde 31 hane; Hacı İbrahim mahallesinde 62 hane; Lala Hüseyin Paşa mahallesinde 221 hane bulunmaktadır. Adı geçen mahallelerde oturanlar mesleklerine göre satıcılar, zanaatkarlar, esnaf, işçiler, çiftçiler, yöneticiler ve mesleği olmayanlar şeklinde 7 gruba ayrılmaktadır. 1845 yılında Efendi Bula mahallesi sâkinlerinin toplam geliri 9891 kuruş, Hacı İbrahim mahallesinin 31196 kuruş ve Lala Hüseyin Paşa mahallesinin ise 111445 kuruştur. Efendi Bula mahalleliler bir önceki yıl mevcut gelirlerinin yaklaşık % 8'ini, Hacı İbrahim mahallesinde yaşayanlar ise toplam gelirlerinin yaklaşık olarak % 9' unu ve Lala Hüseyin Paşa mahallesinde yaşayanlar ise gelirlerinin % 7'Iik kısmını devlete vergi olarak vermişlerdir. Efendi Bula mahallesinde ahalinin ziraat yaptığı toprak 104, Hacı İbrahim mahallesi sakinlerinin ziraatını yaptığı toprak 156 ve Lala Hüseyin Paşa mahallesinde ziraati yapılan toprak ise 851 dönümdür. Bu arazilerde buğday, arpa, çeşitli meyve ve sebzeler yetiştirilmiştir. Her iki mahalledeki aileler ihtiyaçlarını karşılayacakları ölçüde hayvancılıkla uğraşıyorlardı. Mevcut an kovanlarından ise hiçbir gelir elde edilememiştir. Şüphesiz Kütahya şehrinin sosyal, ekonomik ve demografik tarihi hakkında daha kapsamlı ve daha güvenilir sonuçlara varabilmek için şehre ait diğer defterler üzerinde de çalışmalar yapılmalıdır.

ingilizce özet We could learn the social, economical and demographical position of KÜTAHYA city in the middle of XIX. century from the TemettuQt registers. This registers indude the informations abouth property, land, number of animals (sheep, goat, cow, ox... etc) and the other incoming sources. We will observe notebooks which indude the information about Efendi Bula and Hacı Ibrahim are Lala Hüseyin Paşa neighbourhood of Kütahya. Ording to the registrations there are 31 in Efendi Bula neighbourhood houses; in Hacı Ibrahim neighbourhood 62 houses; in Lala Hüseyin neighbourhood 221 houses. People who live in these neighbourhood is classified seven groups as salesmans, artisan, tradesman, workers, farmers, managerial», unmemployed. Average incoming of people who live in Efendi Bula neighbourhood is 9891 kuruş, and Hacı Ibrahim is 31196 kuruş and Lala Hüseyin Paşa 111445 neighbourhood in 1261 (1845). People who live in Efendi Bula neighbourhood give 7 percent of their incoming to the government as tax. People who live in Hacı İbrahim neighbourhood give 9 percent or their incoming to the goverment as tax. People who live in Lala Hüseyin neighbourhood give 7 percent of their incoming to the government as tax. tn Efendi Bula neighbourhood people plant 104 measure of land about 1/4 acre areas. İn Hacı İbrahim neighbourhood people plan 156 measure of land about 1/4 acre areas. İn Lala Hüseyin neighbourhood people plan 851 measure of land about 1/4 acre areas. On these areas people plant various vegetables and fruits. İh both neighbourhood people growe animals (sheep, cow, goat, ox, ~. etc) as well as their needs, in both neighbourhood they don't have any incoming from their beehives. To have more information abouth social, economical and demographical position of Kütahya the other notebooks must be observed.