1930-1938 Türk basınında parti-devlet bütünleşmesi

Abstract

ÖZET 1930'lu yıllar Türkiye'de yeni bir dönemin başlangıcı olarak kabul edebileceğimiz gelişmelerin yaşandığı yıllardır. Bu yılın sonlarında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası ve beraberinde yaşanan gelişmeler demokrasi tarihimizin önemli bir dönüm noktasını oluşturacaktır. Tezimizde, Türkiye'nin ekonomik ve siyasal alanlarda köklü ve yapısal değişimlerin yaşandığı bir süreç olan 1930-1938 dönemi incelenmiştir. Bunun için öncelikle Cumhuriyet Halk Fırkasının kuruluşundan 1930'lu yıllara kadar Türkiye'nin geçirmiş olduğu siyasal, sosyal ve ekonomik gelişmelere giriş bölümünde değinilmiştir. Tezimizin birinci bölümünde, Serbest Cumhuriyet Fırkasının kuruluş nedenleri, kuruluşu ve C.H.F çevrelerinin ve iktidarın muhalefet partisine bakış açılan belirtilmiştir. S.C.F'nin kapanışında etkisi olan iki olay, Belediye seçimlerindeki başarısı, S.C.F'nin Reisi Fethi Bey'in İzmir söylevi sonrasındaki gelişmeler incelenmiştir. Bu bölümde aynca C.H.F karşıtı çevrelerin S.C.F'ye bakış açılarına da değinilerek, C.H.F aydınlarının Fırkanın kapatılmasının nedenleri hakkındaki görüşleri ifade edilmiştir. Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılışı sonrası, C.H.F aydınlarının Türkiye'de uygulamak istedikleri siyasal sistem hakkındaki görüş ve önerilerine tezimizin ikinci bölümde yer verilmiştir. Bu dönemde C.H.F çevrelerinin önerdikleri sistem ülkede otoriteyi sağlayacak, inkılapların toplumda benimsetilmesini sağlayacak totoriter eğilimli bir siyasi örgütleniş biçimi olduğu vurgulanarak bu noktadan sonra C.H.F'nin başka bir siyasaljpartinin kurulmasına olanak tanımayacak olması ve kendisi dışındaki kuruluş ve örgütlerin varlığına son vereceği ifade edilmiştir. Bu bağlamda bu kuruluş ve örgütler tek tek ele alınarak incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde demokrasinin temel gerekliliklerinden biri olan basın özgürlüğüne getirilen sınırlamalardan ve böylece toplumdaki muhalif grupların baskı altına alınmasına yer verilmiştir. Bu dönemde dünyada gelişen ideolojik hareketliliğe paralel olarak, bir takım aydınların devletin ideolojisini oluşturma çalışması olan Kadro hareketine de değinilmiştir. Bu bölümde son olarak «Halkçılık» ve «Devletçilik»in tek parti yönetimi ve bu yönetimin ulaşacağı parti devletini açıklığa kavuşturacak yönleri üzerinde durulmuştur.n Üçüncü bölümde parti-devlet bütünleşmesinin son aşamaları ele alınmıştır. 1935 C.H.P kurultaylarında alman parti-devlet özdeşliği yönündeki kararlan ve İç İşleri Bakanın parti genel sekreterliğine getirilmesi ve son aşama C.H.P ilkelerinin Anayasa girişiyle birlikte parti-devlet birleşiminin sağlanması değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde S.C.F'nin başarısızlığa uğraması ile birlikte çok partili demokratik yaşam arayışlarının terk edilmesi için bir gerekçe oluşturulduğu, Türkiye'nin demokratikleşme çabalarında sıkıntılarla karşılaşmasının arkasında bu dönemde temelleri atılan tek parti yönetiminin bir payı olduğunun yadsınamayacağı belirtilmiştir. ^.TflnneSatrrtM lam f

m ABSTRACT The 1930s are the years covering the occurrence of the events which could be accepted as the beginning of a new period in Turkey. The Free Republican Party (SCF) founded at the end of this year and the accompanying events constitute an important turning point in our democracy history. In our thesis, the 1930-1938 period, which is a span of time when radical and structural changes occurred, is reviewed. In order to achieve this, first of all the political, social and economical events Turkey had been involved from the foundation of Republican People's Party (CHF) to 1930s are mentioned within the introduction part. The Part I of this thesis states the foundation reasons of Free Republican Party, its foundation process and the points of view to the opposition party of the C.H.F. side and the government. The two events affecting on the dissolution of SCF, its success at the municipal elections, the events happened following the speech of Fethi Bey who is the leader of SCF, in Izmir are reviewed. Furthermore, in this part, the point of view of the groups having opposition to CHF was mentioned and also the opinions of the CHF intellectuals on the reasons of the dissolution of the Party are stated. The Part II of this thesis includes the opinions and suggestions of CHF intellectuals regarding the political system they wish to apply in Turkey after the dissolution of Free Republican Party. It is emphasized that the system suggested by CHF adherents within this period is a political organization form with totalitarian tendency which is to provide authority in the country and provide the adoption of the revolutions by the people; it is stated that after this point the CHF shall not allow another political party established and it shall terminate the existence of the institutions and organizations except itself. In this scope, the relevant institutions and organizations are handled and reviewed individually. Furthermore, this part covers the limitations set to freedom of the press which is one of the essential requirements of the democracy and thus the keeping the opposition groups in the community under thumb. Also the Staff action is mentioned which is the efforts of some intellectuals to form the ideology of the state parallel with the ideological actions occurred throughout the world, in this period. In this part finally, the single partyIV management of «Populism» and «State Socialism» and the respects of it to clarify the party state to be reached by such management are discussed. In the Part Ut, the last phases of party-state integrity are considered. The decisions in the line of party-state identity taken in general meetings of CHP in 1935, and the provision of party-state uniting by the appointment of Minister of Internal Affairs as the Secretary General of the Party and by the participation of the final stage CHP principles in the Constitution are evaluated. The conclusions part states that by the failure of SCF, a justification for quitting the multi-party democratic living searches was constituted, and the role of the single party management which got established in this period lies behind the burdens on the efforts of Turkey of becoming democratic.