Türkmen milli kimliği ve XIX. yüzyılda Türkmenlerin sosyo-ekonomik yapısı (1820-1905)

Abstract

ÖZET Çağdaş Türkmen tarihinin kökleri XIX. Yüzyılın siyasî, ekonomik, sosyal kültürel gibi karmaşık yapısında aranmalıdır. Bu dönemde Türkmenler, dış baskıların da büyük etkisi sonucu geleneksel yaşam anlayışından koparak veya koparılarak kapitalist yaşam sürecinin içine atılmışlardır. Tabii bu süreç her alanda inişli çıkışlı bir yol izleyerek bazı alanlarda başarılı, bazı alanlarda da başarısız sonuçlar doğurmuştur. Başarısız olduğu alanlar Rus işgali neticesinde Türkmenler'in bağımsız idarî, sosyal ve ferdi yaşamlarına son verilmiş ve sömürülen topluluklardan biri konumuna düşürülmüştür. Başarılı olan alanlar ise, Türkmenlerin feodal tarzı hayattan kopup sanayileşmiş topluluklar sırasına katılması, milliyetçilik şuurunun oluşması, hafif de olsa `Aydınlanma` anlayışının uyanması gösterilebilir. Bütün bu gelişmeler Türkmenler için hiç de sakin ve tepkisiz geçmemiştir. XIX. Yüzyılda Türkmenler oldukça güç bir tecrübe yaşamışlardır. Bu süreci daha zor ve çekişmeli bir dönem takip etmiştir. Dolayısıyla 1820 yılında birlik ve merkezi otoriteden yoksun, boylara ayrılmış ve göçebe hayat anlayışına sahip Türkmen toplumumun yerini bir asır sonra birçok alanda ulus olma kimliğini tamamlamış bir Türkmen toplumu almıştır.

ABSTRACT The roots of the modern Turkoman history has to be searched in the political, economic, social cultural etc. complex structure of the twentieth century. In this period Turkomans, with an important role of the outer side effect separated from the traditional life style and they had struggled to be in a life period which was considered as capitalist. Of course, this period sometimes had a successful and sometimes had a unsuccessful results like in other areas. The part which was considered unsuccessful result of the occupation of the Russia changed in some parts. The freedom of social, individual and administrative life style of Turkoman was destroyed and they became a community of exploitation. The ones which were considered as successful can be named as: entering of Turkoman into a industrialized community from the feodal style, appearance of the national consciousness as well as the enlightenment. These developments did not occur smoothly and without any reaction. In the nineteenth century they ehperiensed a period which was so difficult. Even more difficult period continued this stage. Thus, within this period, Turkoman society transformed from a nomadic communities lacking of central authority and unity into a society completed its process of being a national entity. II