Yem bitkileri hasadında kullanılan farklı tip tırmıkların güç ve yakıt tüketimleri, iş başarıları ve ürün kayıpları yönünden karşılaştırılması üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Yonca ve çayır otu hasadında biçim sonrası uygulanan namlu yapma işlemleri için kullanılan ot toplama tırmıklarının performanslarını karşılaştırmak amacıyla yapılan bu çalışmada, iki bitki için ayrı ayrı yapılan denemelerde 5 farklı tip tırmık kullanılmış ve biçimden sonra yüksek (%40-50), orta (%30-40) ve düşük (%20-30) olmak üzere üç farklı nem düzeyinde namlular yapılmıştır. Araştırmada, Çok elemanlı döner taraklı tırmık (T), Çok amaçlı döner tırmık (D) ve Yaylı parmaklı bantlı yan tırmık (B) olmak üzere 3 adet kuyruk milinden hareketli tırmıkla beraber Yıldız çarklı yan tırmık (Y) ve Silindirik yan tırmık (S) gibi 2 adet çekilir tip tırmık kullanılmıştır. Yapılan işlemler sonunda tırmıkların neden oldukları kuru madde ve ham protein kayıpları, oluşturulan namlu profilleri, namludaki bitkinin kuruma süreci ve kuruma hızı ile birlikte tırmıkların iş başarıları, güç ve yakıt tüketimleri belirlenmiştir. Aktif organları düşey eksen etrafında dönen T ve D tırmıkları iki bitkide de diğerlerine göre daha yoğun, dar kesitli ve namlu ekseni boyunca homojenliği bozulmayan namlular oluşturmuşlardır. Yonca ve çayır otunda farklı nemlerde yapılan namluların kuruma süresine tırmık tiplerinin etkilerinin olmadığı ve namlu yapma nemi ile bitkinin namludaki kuruma hızı arasında ters orantılı (logaritmik) bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Kuru madde kayıpları, iki bitki için de, tırmık tipine ve namlu yapma nemine bağlı olarak çok önemli düzeyde (p değişmiş fakat bu faktörlerin ham protein kaybına etkileri istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (p>0.05). T ve D tırmıkları için kuru madde kayıpları %1. 31-1 5.76 sınırları içerisinde belirlenmiş bu değerler B, Y ve S tırmıkları için ise sırasıyla %2.51-11.83, %1. 36-1 0.94, %1. 73-1 1.64 arasında bulunmuştur. Denemelerde namlu yapma anındaki bitki nem içeriği azaldıkça, işlemler sonunda belirlenen kuru madde kayıpları yükselmiştir. Efektif iş genişliklerinin fazla olması nedeniyle T tırmığı için 3.37 ha/h, D tırmığı için ise 1.78 ha/h olarak belirlenen efektif iş başarıları Y (1.51 ha/h), B (1.45 ha/h) ve S (1.36 ha/h) tırmıklarına göre yüksek bulunmuştur. T tırmığı için ortalama olarak 18.84 kW olarak belirlenen güç gereksinimi D tırmığınkinden %7, B ve Y tırmıklarınkinden %67, S tırmığınkinden ise %87 oranında daha yüksek bulunmuştur. Namlu yapma işlemleri sırasında belirlenen yakıt tüketimi değerleri T tırmığı için ortalama olarak 10.4 l/h (3.08 l/ha), D tırmığı için 9.9 l/h (5.59 l/ha), B, Y ve S tırmıkları için ise sırasıyla 9.0 l/h (6.21 l/ha), 8.9 l/h (5.91 l/ha), 8.9 l/h (6.55 l/ha) olarak belirlenmiştir.

SUMMARY In order to compare the performances of rakes used for windrowing in the harvest of alfalfa and hay, five type rakes were used at field experiments performed separately for alfalfa and hay and therefore windrows were formed at three moisture levels: high level (40-50 %), medium level (30-40 %) and low level (20-30 %). The five rakes were Multiple unit rotary tedder (T), Universal rotary tedder (D), Chain-finger rake (B), Finger-wheel rake (Y) and Cylindrical-reel rake (S). The former three rakes are driven by p.t.o. and the others drawn by tractor. The factors investigated were the losses of dry matter and crude protein, profile of windrow, drying time and drying rate of windrow, field capacity of rake, fuel consumption and power requirement. The following conclusions were drawn from the results: The T and D rakes of which active parts rotate around vertical axis, formed more compact, narrow cross-sectioned and longitudinally homogeneous windrows for each plant in comparison with the others. The drying time of windrows made at different moisture levels were not affected by the rake type for each plants and there was a logarithmic relation between the moisture level of windrowing and drying rate of plant during windrowing. The losses of dry matter varied significantly (p with respect to the moisture level of windrowing and rake type, but the efects of these factors on the loss of crude protein were not significant statistically (p>0.05). The losses of dry matter were obtained as 1.31-15.76 % for T and D rakes, followed by the B, Y and S rakes as 2.51-11.83 %, 1.36- 10.94 % and 1.73-11.64 % respectively. While the moisture content within windrow manipulation decreased, the losses of dry matter determined at the end of process increased. The effective field capacities of the T and D rakes (3.37 ha/h, 1.78 ha/h) had higher values than the Y (1.51 ha/h), B (1.45 ha/h) and S (1.36 ha/h) rakes due to high values of the effective working widths of the T and D rakes. The average power requirement for the T rake was obtained to be by 18.84 kW which was higher 7% than that of the D rake, 67% than those of the B and Y rakes, 87% than that of S. The fuel average values of fuel consumption determined within windrowing process were 10.4 l/h (3.08 l/ha) for the T rake, 9.9 l/h (5.59 l/ha) for the D rake, 9.0 l/h (6.21 l/ha), 8.9 l/h (5.91 l/ha) and 8.9 l/h (6.55 l/ha) for the B, Y and S rakes respectively.