34 numaralı mühimme defteri (h.986/m.1578) transkripti ve değerlendirmesi (s.164-326 arası)

Abstract

Dîvân-ı Hümâyûn'dan çıkan kararların suretlerinin kaydedildiği mühimme defterleri; idârî, hukûkî, askerî ve içtimaî pek çok konuda bilgiler içermektedir. Özellikle tutulduğu zaman olan XVI, XVII ve XVIII. yüzyıllar üzerine yapılan araştırmalar için en önemli kaynaklardandır.34 Numaralı Mühimme Defteri, üç yüz yirmi altı sayfa olup 1578 yılında tutulmuştur. Bizim çalışmamız; defterin yüz altmış dördüncü sayfasından başlayıp sonuna kadar devam eden sayfaları içerir. Bu kısımda 1 Mayıs'tan 18 Haziran'a kadar olan hükümler vardır. Bu tarihlerde Osmanlı Devleti'nin başında; Sultan III. Murâd, sadarette ise Sokullu Mehmed Paşa bulunmaktadır.Defterdeki hükümlerin büyük bir bölümü eşkıyalık, zorbalık, asayiş, usulsüzlük ve haksızlıklarla alakalıdır. Bunun yanında vakıflar, vergiler, İstanbul'un ihtiyaçları, timâr, devlet hizmetlerinin tevcîhi, haberleşme, ulaşım, ekonomik hayat, miras, kale yapımı ve tamiri gibi konularla ilgili hükümler de vardır. Ayrıca defterde dış siyasetle ilgili olarak; İran seferleri, Avusturya ve Venedik devletleriyle yaşanan sınır hadiseleri ile esir mübadelesi gibi konular için yazılmış hüküm suretleri de bulunmaktadır.Çalışmamız tahlil, transkripsiyon ve özet kısımlarından oluşmaktadır. Defterin tahlili, şekil ve muhteva yönünden ikiye ayrılarak yapılmıştır. Hükümler konularına ve hükmün gönderildiği devlet adamlarına göre iki farklı şekilde tasnif edilmiştir. Defter, Osmanlı alfabesinden Latin alfabesine çevrilmiş ve dil sadeleştirilerek özetlenmiştir. Ayrıca defterin aslı da tezimizin sonuna eklenmiştir.

The muhimme books in which transcriptions of decisions made by the imperial council of state were saved contain lots of information about administrative, legal, military affairs and social life. They are especially the most important resources for researches which will be done on the XVI, XVII and XVIII th centuries.Number 34 Muhimme Book; it was kept in 1578. My study contains the papes beğinning from 164 to the end. In this part, there are decrees from May 1st to 18th June. At that time, Sultan III. Murâd was at the head of the Ottoman Empire and Sokullu Mehmed Pasha the grand visier.A great deal of decrees in the book are related to banditry, tyranny, public order, disorders and justice. In the book there are also different decrees relevant to foundations, taxes, non-muslims, needs of Istanbul, benefice, managing of public service, communication, transportation, economical life, inheritance and public works.In the book, there are some decisions on foreign policy such as campaigns to Iran, border incidents with Austrian and Venetian States, captive exchange.My study consists in three parts; analysis, transcription and summary. The analysis of the book has been done by dividing it in two; in terms of shape and substance. Decisions have been classified in two different ways according to the subjects and statesmen to whom decisions were sent. The book has been changed from Ottoman alphabet to Latin and summarised in the present Turkish by simplifying the language. The original of the book is attached to the end of my thesis.