İdil-Ural`da kadın hareketi: Süyümbike dergisi (1913-1918)

Abstract

1905 devrimi Rusya Müslümanları için değişimin başlangıcı olmuştur. Bu tarihten itibaren eğitim ve kadın hakları konularında önemli gelişmeler gerçekleşmiştir. Dolayısıyla kadının toplumdaki yeri ve konumu da yükselmeye başlamıştır. Bu durum şüphesiz matbuata da yansımıştır. Yayınlanan birçok dergi ve gazetenin yanında kadınları temsil edebilecek ilk dergi Âlem-i Nisvan (1906), Tatar matbuatında kadınlara yönelik ilk yayın organıydı. Dergi, İsmail Gaspıralı'nın kızı Şefika Gaspıralı tarafından, Tercüman gazetesinin eki olarak çıkmıştır. Bundan sonra Süyümbike adlı kadın dergisi yayın hayatına başlamıştır. Bu dergi, 1913-1918 yılları arasında Kazan şehrinde çıkmış en uzun soluklu kadın dergisidir; aynı zamanda müstakil olarak çıkan ilk kadın dergisidir. Dergi kadrosunda kadın yazarlar önemli bir yer tutmaktadır. Süyümbike'de kadınların özgürleştirilmesi konusu ön plandadır ve bu konuyla alakalı dergide tartışmalara yer verilmiştir. Ayrıca çocuk eğitimi, yabancı ülkelerdeki kadın hareketleri, Müslüman kadınların durumu gibi konular sıkça işlenmiştir. Dergide önceden belirlenmiş makalelerinin analizleri yapılmış, dergi yazarları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak dergi, çıktığı yıllar arasında Tatarlarda kadın haklarının gelişimini, dünyadaki kadın hareketlerini ve kadın yazarların bizzat bu meseleyle ilgili görüşlerini öğrenmemize katkıda bulunmaktadır.

After 1905 Russian Revolution, the Muslims of Russia took faster steps in the way of reforming their society. The emancipation of women became one of the most important issues of the Muslim writers of the period. In 1906, a women?s journal was published in Bahçesaray as supplement of Tercüman newspaper of Ismail Gaspıralı. In 1913, new journal of women called Suyumbike appeared in Kazan city. This thesis aimed at explaining the development of women?s issue among the Muslims of Russia by analyzing this first independent women?s journal. Suyumbike was the long-living women?s magazin among the Muslims of Russia during the Tsarist regime. It became a focuse of discussion of the different aspects of women?s issue: Child education, schooling girls, women movements in Europe, rights of women etc. Women writers constitued the half of the journal?s stuff. The research analyzed all the articles in this journal and tried to determine its place within the Tatar press. It also aimed at seeing its influence among the Tatar public. While analyzing the journal the research tried to build biographies of the writers who directed and contributed to Suyumbike. A great amount of knowledge abaut the biographies and activities of the writers are extracted from the journal itself.