Fasülye (Phaseolus vulgaris l.)`de soğuğa ve dona dayanıklılık üzerine bir araştırma

Abstract

Fasulye düşük sıcaklıklara oldukça hassas bir bitkidir. Fasulye üretiminde önemli bir faktör olan düşük sıcaklıkların verim ve üretimi sınırlandırması, iyi çıkış yapabilen, soğuğa toleranslı ve verimli genotiplerin belirlenmesini gerekli kılmaktadır. 99 fasulye genotip/hattı ile 1997 yılında tarla şartlarında gerçekleştirilen bu araştırmada genotiplerin soğuğa toleransları ve verimleri incelenmiştir. Araştırmada iki farklı tarihte; erken (10 Mayıs 1997) ve normal (15 Mayıs 1997)) ekim yapılarak soğuğa dayanıklı, orta derecede dayanıklı ve hassas olan genotipler belirlenmiştir. Düşük sıcaklıklar, çıkış oranını önemli ölçüde azaltmıştır. Ayrıca don zararı (-5.6 °C) nedeniyle tarlada bulunan bitki sayısı önemli ölçüde azalmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, erken ve normal ekim uygulamasında genotiplerin ortalama don zararı oranlan sırasıyla %71.41 ve %3.82 olmuştur. Erken ve normal ekim uygulamalarında dondan sonra 3. sayımdaki bitki sayılan ise ortalama olarak sırasıyla %20.69 ve %68.97 olarak belirlenmiştir. Araştırmada kullanılan renkli testalı genotiplerin dondan zarar görme oranlan beyaz testalı genotiplere nazaran daha düşük olmuş, buna bağlı olarak ta 3. sayımdaki ve hasattaki bitki sayılan, sıraya ve bitki başına dane verimleri beyaz testalı genotiplerden daha yüksek olmuştur. Deneme sonuçlarına göre, yüksek dane verimine sahip Şehirali-90, 462, 129, 171, 36K, 568, 1 14, 473 ve 4F-2928 nolu genotipler soğuğa ve dona toleranslı ve verim bakımından ümitvar olmuştur. Bu çalışma yukandaM genotiplerin tarlada fide çılaşı esnasında -5.6 °Cye kadar düşük sıcaklıklara dayanabildiğim göstermiştir.

Phaseolus beans are sensitive to cold temperatures. The fact that cold temperatures limit yield and production of beans requires the selection of the genotypes with a good emergence, cold tolerance and high yielding capability. In this study cold tolerance during emergence and yield potential of 99 Phaseolus bean genotypes/lines was investigated under field conditions in 1997. In the study the genotypes resistant, tolerant or susceptible to cold were determined by sowing at early (10 May 1997) and normal (15 May 1997) sowing dates. Cold ambient temperatures considerably reduced the field emergence. At early and normal sowing dates frost damage was 71.41% and 3.82% whereas in the 3rd count emergence was 20.69% and 68.97% respectively. Frost damage was lower in colored seeded genotypes than in white lines and hence they had higher levels of emergence and higher seed yields. In conclusion, genotypes of Şehirali-90, 462, 129, 171, 36K 568, 114, 473 and 4F-2928 were cold and frost resistant and high yield genotypes. This study indicated that the above genotypes could resist cold temperatures down to -5.6 °C in the field during seedling growth.