Kitāb-ı Keḥḥāl-nāme-i Nūrü`l-ʿUyūn (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)

Abstract

Eski Anadolu Türkçesi üzerine yapılan çalışmalar son dönemlerde edebî eserler yanında başta tıp eserleri olmak üzere bilimsel eserleri de konu almaktadır. Özellikle bilimsel muhtevalı eserler, ait oldukları dönemin Türkçesinin dil ve kültür özellikleri ile kelime hazinesi hakkında fikir vermesi açısından önemlidir; bununla beraber bu eserlerde yer alan bitki, hayvan, organ, hastalık ve ilaç isimleri Türkçenin tıp ve bilim dili teşkil etme noktasındaki durumunu göstermesi bakımından da ayrıca değer taşımaktadır. Bu bakımdan bu eserler üzerine yapılacak çalışmalar; başta Türk dili ve kültürü üzerine, daha sonra tıp ve bilim tarihi, botanik vb. alanlarda çalışan araştırmacılar için önemli bir kaynak teşkil etmektedir. Çalışmamıza konu edilen yazma böyle bir amaç doğrultusunda hazırlanmıştır. Tek nüshası İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri-Tıb Numara 254'te Kitāb-ı Keḥḥāl-nāme-i Nūrü'l-ʿUyūn adıyla kayıtlı olan bu yazma, 205 varak ve 15 satırdan oluşmaktadır. Harekesiz nesih ile yazılmıştır. 8 makalat ve her makalat içinde de farklı sayılarda bapların yer aldığı eser, çeşitli hastalıklar ve bunların tedavileri hakkındaki bilgileri ihtiva etmektedir. Eser; hastalıklar ve bunların tedavileri anlatılırken kullanılan pek çok anatomi, botanik, eczacılık, hastalık ve ilaçlara dair bilgiler ilaçların yapımında kullanılan farklı madde isimlerini ihtiva etmesi yanında Eski Anadolu Türkçesi dönemi dil özelliklerini yansıtması ve Türkçenin bilim dili olarak teşekkülüne bir örnek oluşturması bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışma Kitâb-ı Kehhal-nâme-i Nûrü'l-Uyûn adlı eserin inceleme, metin ve dizinini ortaya koymaktadır. Çalışma; Ön Söz, Kaynakça ve Tıpkıbasım bölümleri dışında dört bölümden oluşmaktadır: Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin.Anahtar Kelimeler:1. Eski Anadolu Türkçesi2. Tıp yazmaları3. Hastalıklar ve tedavileri4. Tıp tarihi5. Kehhâl-nâme

The studies on The Old Anatolian Turkish have recently investigated the scientific Works, especially medicine works, as well as literature works. Particularly, the Works with scientific contentare important because of the fact that give an idea about the features of the language and culture as well as vocabularies of Turkish which was used in the era to which those works belong. At thesame time, the name of plants, animals, organs, diseases and drugs taking part in this study is also formidable due to the fact that they indicate the position of how Turkish is a language of medicine and science. Inrespect to this, the studies to be investigated on these works are an important source firstly for the researchers to study on Turkish language and culture and then secondly those who will study on medicine, the history of science, botany and so on. The manuscript which is studied here is prepared in accordance with such a purpose.The manuscript whose only copy is registered with the name of Kitāb-ı Keḥḥāl-nāme-i Nūrü'l-ʿUyūn in the library of Istanbul Millet, in Ali-Emiri-Tıb with the number 254 consists of 205 laminationsand 15 lines. It is written without vowelpoint. The study consisted of 8 parts (makalat) and each part with various numbers of chapters (bab) involves different kinds of diseases and the information about their treatments. Thiswork, with in the chapter related with diseases and their treatments, contains many informations about the anatomy, botany, chemistry, diseases and their treatments, and different names of items that are used during the production of them. Besides, it reflects the charecteristic of the language during The Old Anatolian Turkish and it is important since it is an example of the formation of Turkish as a science language. This study sets forth the investigation, text and index of the work called Kitāb-ı Keḥḥāl-nāme-i Nūrü'l-ʿUyūn and it is also composed of fourparts: an introduction, an investigation, a text, index apart from a preface, biblography, and a facsmile.Key Words: 1. The Old Anatolian Turkish2. Medicine manuscript3. Diseases and their treatments4. History of medicine5. Kehhâl-nâme