Bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus l.) çeşitlerinin Erzurum ekolojik koşullarına adaptasyonu ve önemli tarımsal özelliklerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Yurt içinde değişik kuruluşlardan temin edilen 16 yağlık ayçiçeği çeşidinin kullanıldığı bu çalışmada, çeşitlerin Erzurum yöresine adaptasyonları ve üstün olan genotiplerin seçimi üzerinde durulmuştur. Deneme Şansa Bağlı Tam Bloklar deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Yayım Merkezi Müdürlüğünün 4 Numaralı Kuyu alanında 1997 yılında yürütülmüştür. Dekara 10 kg N ve 8 kg P2O5 hesabıyla kimyasal gübre uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; ayçiçeği çeşitlerinin çıkış süreleri 13.00-19.00 gün; tabla oluşum süreleri 42.33-52.00 gün; çiçek açma süreleri» 10.33-14.33 gün; yetişme süreleri 129.67-136.00 gün; bitki boylan 138.37-179.43 cm; sap çapları 2.34- 3.11 cm; yaprak sayıları 27.67-34.70 adet; tabla çapları 21. 01-25. 61cm; tane tutma oranları %97.70-%99.99; 1000 tane ağırlıkları 48.74-58.16 g; hektolitre ağırlıkları 30.17-34.63 kg; tane iç oranlan %61.21-73.41; tane verimleri 143.1-271.9 kg/da; sap verimleri 359.23-788.93 kg/da; yağ verimleri 54.24-110.26 kg/da ve yağ oranları %35. 10-43. 18 arasında belirlenmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre P-64A12, P-6482, P-6433 ve AS-508 çeşitleri Erzurum ekolojik koşulları için en iyi çeşitler olarak belirlenmiştir.

SUMMARY In this experiment conducted in Erzurum ecological conditions, determination of oilseed sunflower varieties to be adapted to the region and selection of the best genotypes were emphasized. In this trial, 16 varieties obtained from different regions of Turkey were used. The research was established on the field of Agricultural Research Farm of Agricultural College of Atatürk University, in 1997. A randomized complete block design with three replicates was used. All plots received 10 kg N da`' and 8 kg P2Os da`1. «I The results obtained from this study were as follows. The period for emergence 13.00- 19.00 days; the period for head formation 42.33-52.00 days; the flowering period 10.33- 14.33 days; total vegetation period 129.67-136.00 days; plant height 138.37-179.43 cm; the stem diameters 2.34-3.11 cm; the number of leaves 27.67-34.70; the diameters of heads 21.01-25.61cm; seed-filling percentage %97.70-%99.99; 1000 seed weight 48.74- 58.16 g; the hectoliter weights of grain 30.17-34.63 kg; ratio of dehulled/hulled seed weight %61.21-73.41; grain yield 143.1-271.9 kg da`'; crude oil yield 54.24-1 10.26 kg da`1; stalk yield 359.23-788.93 kg da`1; crude oil content %35. 10-43. 18. According to the results of this study, it has been showed that P-64A12, P-6482, P-6433 and AS-508 varieties might be suggested to the best varieties under ecological conditions of Erzurum.