İşletmecilik eğitiminde toplam kalite uygulamaları ve öğretim sürecine yansımaları konusunda bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Türkiye'de işletmecilik eğitimi veren fakülte veya bölümlerin, hızlı küreselleşme sürecinin değiştirdiği insan kaynaklan taleplerini ve muhtelif müşteri gruplarının beklentilerini karşılayabilmek amacıyla, son yıllarda programlarında ne tür değişiklik, yenilik ve iyileştirmeler planladıkları ya da yaptıkları ve bu değişikliklerin daha kaliteli bir eğitim vermek amacıyla eğitim-öğretim programlarına, bu programlan destekleyen süreçlere ve iş görme usullerine nasıl yansıtıldığı ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, sınıfında en iyi işletmecilik okuUannın Avrupa Kalite Ödülü kriterleri ile değerlendirilmesinin hem diğer okullara bir kıyas modeli oluşturması hem de yükseköğretim sisteminde verimliliği ve etkililiği sağlayacak bir fırsat olarak Toplam Kalite Yönetimi prensiplerinden yükseköğretim kurumlanmn ne şekilde faydalanabileceğini göstermesi açısından önemli bir referans olacağı inancıyla gerçekleştirilmiştir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde, eğitim ve kalite ile ilgili temel kavramlar, Toplam Kalite Yönetimi felsefe ve ilkeleri, kalite değerleme ödül ve standarttan ve eğitimde kalite konulan ele alınmıştır. İkinci bölümde yüksek öğretim kurumlanmn iş mükemmelliği modeline göre değerlendirilmesi, yüksek öğretimin kalitesini etkileyen faktörler, Bilgi Toplumunun gereksindiği insangücü profili, işletmecilik okullarına yöneltilen eleştiriler ve okulların yeniden yapılanma çalışmalan, yaşam boyu öğrenme, 21. Yüzyıl işletmecilik eğitimi için vizyon ve öneriler, Türkiye'de işletmecilik eğitimine genel bir bakış, işletmecilik eğitiminin tarihçesi, dünyada ve Türkiye'de yükseköğretimin ve işletmecilik eğitiminin kalitesine ilişkin çalışmalar konulan işlenmiştir. Üçüncü bölümde ise saha çalışmasının bulgulannm yorumlanması, sonuç ve öneriler yer almaktadır. Bu araştırmanın örneklemi olarak, Türkiye'de ÖSYM puanı ile öğrenci kabul eden işletme fakülte ve bölümleri içinde taban puanı en yüksek ilk 30 okul seçilmiştir. Araştırmanın verileri, araştırmanın amacına uygun olarak oluşturulmuş anket ve gözlem formu ile toplanmıştır. İşletmecilik okullarının, liderlik, politika ve stratejiler, insan kaynaklan yönetimi, organizasyonun fiziki ve diğer kaynaklanmn politika ve stratejileri destekleyecek biçimde tahsisi, akademik anlamda kritik süreçlerin yönetimi, müşterilerin tatmini ve topluma, faaliyette bulunulan yöreye ve iş çevrelerine katkı konularında Avrupa Kalite Ödülü kriterlerine göre incelendiği bu araştırmadan sonuç olarak, işletmecilik okuUannın, gerek iş görme usulleri gerekse eğitim-öğretimle ilgili uygulamalan açısından kalite yolculuğunun henüz başlarında olduğu ortaya çıkmıştır. ix

ABSTRACT In the information age, where knowledge has become predominant in the world economy, education in Turkey needs reform. The conditions within the higher education environment are changing faster than they did in the past. The world has changed and the systems which worked during the industrial ages simply don't work anymore. People inside and outside academia disagree about what should be done. Employers increasingly need and expect more highly qualified graduates. If the education authorities refuse to address such needs there will be a mis-match between what the universities produce in terms of learning and qualifications of their graduates and what the industry and service sectors demand. In the long run, this will affect the country's economy and global competitiveness. Not only employers but also students, parents, legislators, and the general public have increasing expectations of the higher education sector such as better education, lower costs and higher quality. The principles and practices associated with Total Quality Management can be viewed as an opportunity to improve efficiency and effectiveness in the higher education system. Therefore, the purpose of this thesis is to find out what kinds of changes, innovations or improvements have been planned or realized in the curricula and in their management style of Turkish business schools in recent years, in order to the rising expectations of the business environments and various customer groups. In the first chapter of this study which consists of three parts, the fundamental concepts related to education and quality, total quality management philosophy and principles were explained in detail. In the second chapter, topics such as quality evaluation prizes and standards, evaluation of higher education institutions against the European Quality Award criteria, the factors which effect the quality in higher education, human resource profile in information age, critics of business schools, studies of restructuring business schools, lifelong learning, the general view of Turkish business education, problems of Turkish education system and studies which were undertaken in Turkey and in the world were dealt with extensively. The third chapter explains the field study of this thesis was carried out on a sample of 30 business schools out of a population of 69. There 30 schools had the highest acceptable base scores in the university placement test in 1998- 1999. Reply rate was 96.6 %. The survey triedto evaluate business schools against the European Quality Award criteria concerning leadership, policy and strategies, human resource management, physical resources, management of academically critical processes, customer satisfaction and community services, it was concluded that the business schools in Turkey are yet in the beginning of the quality journey. XI