Türkiye`nin Avrupa Birliği`ne uyum sürecinde zeytinyağı ihracatı için gerekli standadizasyon, kalite ve belgelendirme çalışmaları üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu tez çalışması, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde zeytinyağı ihracatının geliştirilmesine katkıda bulunacak standardizasyon, kalite ve belgelendirme konularının ele alınarak teknik engellerin ortaya konulması ve uyum sürecinin önemli adımlarının belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde kalite, belgelendirme ve standardizasyon ihracatçı firmaların Avrupa Birliği pazarında rekabet etmesine ve ihracatın geliştirilmesine önemli ölçüde katkı sağlayacak konulardır. Kalite, belgelendirme ve standardizasyon faaliyetlerinin uyumlu olması; uluslararası ticaretin engel yaratacak yapıya dönüşmesinin önlenmesi, ticaret hacminin arttırılması, ihracatı yapılan ürünlerin dış ülkelerdeki prestijinin korunması ve bir ülkede yapılan işlemlerin (deney, belgelendirme) ihracat yapılan ülkede tekrarlanmasını ortadan kaldırması gibi nedenlerden dolayı önemlidir. Yapılan çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Temel kavramların yer aldığı birinci bölüm, Avrupa Birliği ve Gümrük Birliği, Türkiye Avrupa Birliği ilişkileri ve Türkiye'nin Gümrük Birliği süreci, kalite, belgelendirme ve standardizasyon ile dünya zeytinyağı sektörünün tanıtılmasını içermektedir. İkinci bölüm, Türkiye'nin zeytinyağı ihracatı açısından kalite, belgelendirme ve standardizasyon çalışmalarının incelenmesi amacıyla, Türkiye zeytinyağı sektörünün tanıtılması, zeytinyağı ihracatı ile ilgili teknik engellerin ortaya konulması ve uyum çalışmalarından oluşmaktadır. Üçüncü bölümde ise, Türk zeytinyağı sektörü ile ilgili bir alan çalışması yer almaktadır. Yapılan alan çalışması keşfedici ve tamamlayıcı bir araştırma modeli üzerine kurulmuş olup, araştırmanın evrenini Türkiye'de zeytinyağı üretimi ve ihracatı yapan 35 firma oluşturmaktadır. Alan çalışmasında veri toplama aracı olarak anket formları geliştirilmiştir ve bunların geri dönüş oranı % 77 olarak gerçekleşmiştir. Araştırma bulguları, firmaların zeytinyağı üretimi ve ihracatı, ihraç pazarları, üretim standartları ile kalite ve belgelendirme çalışmaları, ihracatta karşılaştıkları engeller, belgelendirme sonuçları ve firma bilgileri olmak üzere altı başlık altında toplanarak değerlendirilmiştir.

ABSTRACT The objective of this thesis was to display the technical obstacles and to determine the important steps in the harmonization period of Turkey to European Union. With this objective, the topics of quality, certification and standardization, which improve the exportation of olive oil were taken into consideration. Quality, certification and standardization are the important topics which help exporting firms to compete in the European Union markets and increase export volume in the harmonization period of Turkey to the European Union. Conformity of quality, certification and standardization have great significance since they remove obstacles in international trade, increase trade volume, protect the prestige of exported goods in foreign markets and prevent the repetition of control procedures (experiment, certification) in the importer country. The study consists of three parts. The first part deal with the basic concepts of European Union and Customs Union, Turkey's relations with European Union, Customs Union period of Turkey, quality, certification and standardization and current position of world olive oil sector. The second part includes the presentation of Turkey's olive oil sector, showing the technical obstacles related with olive oil exportation, and harmonization studies for the purpose of examining in detail the quality, certification and standardization efforts. A field study about the Turkish olive oil sector forms the third part of the research. The field study was built on an exploratory and descriptive model and the population of the survey consisted of 35 firms which both produce and export olive oil in Turkey. Ouestionnaries were developed as a means of data collection and reply rate was % 77. The research findings were discussed and evaluated under six topics - the olive oil production and exportation of the firms, exporting markets, production standards, quality and certification facilities, the obstacles faced in export, certification results and information of firms. XI