Türkiye süt ve süt ürünleri piyasası ve Avrupa Biriliği`ne uyum

Abstract

IX ÖZET Bu çalışmada Türkiye'de süt ve süt ürünleri sektörü; kendisine girdi sağlayan yem ve süt sığırcılığı sektörleri ile bağlantılı olarak incelenmiştir. Metodoloji olarak Klasik Amerikan Endüstri İktisadı yaklaşımından faydalanılmıştır. Buna göre; girdi piyasası olarak süt sığırcılığı ve yem sektörü, ürün piyasası olarak da süt ve süt ürünleri sektörünün piyasa analizi yapılmıştır. Bu şekilde süt ve süt ürünleri sektörünün Türkiye'de üretim ve tüketim durumu, dış ticareti, arz ve talep koşullan, piyasada faaliyet gösteren firmaların ekonomik ve sosyal yapılan ile davranışlarının belirlenmesi ve seçilmiş dünya ülkelerinin yanında AB ile mukayeseler yapılarak, Türkiye'nin AB'ye uyumu hususundaki yasal ve teknik eksikliklerin neler olduğu ve nasıl giderilebileceği sorularının cevaplanması amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucu olarak; özellikle nihai ürün maliyetlerini önemli derecede etkileyen yem sektöründe ciddi sorunlar olduğu saptanmıştır. Örneğin; yem hammaddesi olarak kullanılan girdilerin çoğunlukla ithal edilmek suretiyle karşılanmaya çalışılması ve bu konudaki ithalat politikalarının yem sektörünü oldukça zora sokacak mahiyette olması dikkat çeken bir husustur. Yine yem sektöründe faaliyet gösteren fabrikalarının kapasitelerinin prodüktif olmaması da önemli bir diğer sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Süt ve süt ürünleri sektörü ile doğrudan ve dolaylı ilişkili bir diğer sektör olan süt sığırcılığında da bunlara benzer sorunlar mevcuttur. Hayvancılığın modernlikten uzak tekniklerle yapılması; uzmanlaşmayı önlerken, yetiştirilen süt sığırlarının genetik özelliklerinin iyileştirememesinin sonucu olarak hayvan başına süt verimliğinin düşük olması süt sığırcılığı sektöründe öne çıkan soranlardır. Süt ve süt ürünleri sektöründe; AB normlarına uygun, modern yöntem ve tekniklerle üretim yapan firmalar mevcuttur. Ancak süt ve süt ürünleri sanayine aktarılan çiğ süt arzının yetersiz olmasının yanında sokak sütü kullanımının halen yaygın olması ve ilkel şartlarda üretim yapan mandıraların da faaliyette olması, modern şartlarda üretilen süt ve süt ürünleri talebini olumsuz yönde etkilemektedir. Ürün fiyatları açısından incelendiğinde, işlenmiş içme sütündeki KDV oranın % 8 olması, sokak sütü ile olan rekabeti olumsuz etkilemektedir. Bunun yanında ihracat fiyatlarının çeşitli nedenlerden ötürü dünya pazarında rekabete uygun olmaması söz konusudur. Süt ve süt ürünleri sektörünün dış pazarda rekabet gücünün arttırılması ve AB standartlarına uygun ürünlerin üretilmesi için çeşitli regülasyonlara ihtiyaç vardır. Yem sektörünün canlandırılması, yurtiçi karma yem hammaddesi üretiminin teşvik edilmesi,ithalatta uygulanan gümrük vergilerinin uygun seviyelere indirilmesi gereklidir. Süt sığırcılığı sektöründe süt verimi yüksek ırklardan yararlanılması için suni tohumlama faaliyetlerinin arttırılması ve süt sığın yetiştiriciliğinin uzmanlaşmış büyük ölçekli işletmeler tarafından yapılması özendirilmelidir. Ayrıca üretilen çiğ sütün direkt olarak modern süt sanayine aktarımının sağlaması için kooperatif ve birliklerin yaygınlaştırılması amacıyla gerekli teknik ve yasal düzenlemeler hayata geçirilmelidir. Bu sayede sokak sütünün kullanımı azaltılması ve AB standartlarına uygun kaliteli ve hijyenik süt ve süt ürünleri ti&etinıinin arttırılması sağlanabilir. Süt ve ürünlerinin üretimini gerçekleştiren modern sanayi işletmelerinin, yine çeşitli teşvik ve sübvansiyonlar yoluyla dış pazarlarda rekabet gücünün arttırılması sağlanmalıdır. Süt ve süt ürünleri sanayi için alınacak bu tedbirler ile AB'ye uyum için önemli adımlar atılmış ve Türkiye süt ve süt ürünleri sektörünün AB'deki rakipleri ile serbest piyasa koşullarında rekabet etmesi sağlanmış olacaktır.

XI ABSTRACT Milk and sector of dairy products relevant to the fodder and starling sectors are examined by this study. As metology I benefited from Classical American Industrial Economy Approach, As income market; sector of starling and fodder, as product market; milk and its products have been analysed. Relation between production, consumption; export; supply and demand condition; the economic and social structures of the companies running in this sector were told making comparison between EU and other world countries, also talking about some solutions. We can establish that fodder sector has serious problems as it is effecting the final cost price on products. The reason is the exports of these goods in a high price. Problems can be also easily seen in cattle dealing because of the unmodern techniques and unimprovement of the features of genetics which makes this sector a headache. There are companies running, using modern methods and techniques matching with EU standards in the sector of milk and milk products. On the account of having inadequate supply for raw milk and the pervasive usage and primitive production conditions of dairy farms in activity is effecting the demand for modern companies badly. Also %8 tax on treated milk makes prices higher than untreated milk. Prices are also not suitable for competing other world countries either. For taking the advantage of good quality cattle races in milk adundance, increasing the activities of artificial sperming and also breeding catties should be supported, lead by large scaled companies. In addition; Technical and legitimate regulations should become valid in purpose of wide spreading Co-operatives and Associations to transfer the raw milk to modern milk industry. So that we can decrease the consumption of unhealthy street milk, on the other hand increase the consumption of healthy milk matching with EU Standards. We can also make our modern companies compete with foreign market by mamtaining encouragement and subsidies for the sector. Many steps taken forward due to the adaptation for EU, the sector will be in a better situation in a few years time by having taken these kind of measures for Turkish milk product industry.