Akhamenidler Dönemi`nde Perslerin Anadolu`da tapınak ilişkileri

Abstract

ÖZETAkhamenidlerin genel din politikaları ve egemenlikleri altındaki ülkelerde yereltapınaklarla ilişkileri hakkında günümüze değin çeşitli çalışmalar yapılmış ve giderek artansayıdaki sempozyum, workshop ve monografilerle bu çalışmalara devam edilmektedir.Perslerin Anadolu'daki tapınak ilişkileri ve din politikaları henüz özel bir çalışmanın konusuolarak ele alınmamıştır.Persler Anadolu'yu yaklaşık iki yüzyıl hakimiyetleri altında tutmuşlardır. Bu süre içindeyerli ve Yunan tanrılarıyla tanıştılar ve bu dönem boyunca buradaki tapınaklarla yakınilişkiler kurdular. Bu tez bu ilişkilerin niteliğini araştırmak amacıyla seçilmiştir.Çalışmada temel kaynaklar olarak klasik eserler ve epigrafik belgeler kullanılmıştır. Antikmetinlerde yer alan tapınak ilişkilerine dair anlatımlar tarihsel olaylarla birlikte kronolojik birsıra içinde sunulmuştur. Yazıtlar ayrı bir bölümde incelenmiştir ve yazıtların tartışmalıkonularına ilişkin farklı modern görüşlerin hepsine yer vermeye çalışılmıştır.Antik kaynaklar, Perslerin kimi zaman bazı Yunan tapınaklarını tahrip ettiğini, kimi zamanda bu tapınakları onurlandırdıklarını göstermiştir. Tapınak yakma olayları nadiren savaşlardaya da ayaklanmalar sırasında gerçekleşmiştir. Bu eylemler yakılan tapınaklara karşı misillemeveya cezalandırma amacıyla ortaya çıkmıştır ve Persler bu davranışlarında dinsel bir baskıkurma ya da hoşgörüsüzlük niyeti taşımamışlardır. Bununla beraber, Persler yerli ve Yunantanrılarına adaklar adamışlar ve bu tapınaklarda çeşitli hizmetlerde bulunmuşlardır.Yazıtlar da aynı şekilde, Perslerin yerel kültlerin korunmasına ve gelişmesine katkıdabulunduklarını hatta bu kültleri benimseyip yerel tanrılar için kült merkezleri kurduklarınıgöstermiştir.Özetle, Persler Anadolu'da hiçbir zaman kendi dini inançlarını yerli halk üzerine baskıaracı olarak kullanmamışlar tersine dinsel hoşgörü politikası takip etmişlerdir.

SUMMARYRELATIONS OF PERSIANS WITH TEMPLES IN ANATOLIA IN THE ACHAEMENIDPERIODVarious studies concerning religious policies of Achaemenids and their relations withtemples in the counturies captured by them have been worked so far and these studies arecontinued with increasing symposiums, workshops and monographs. Relations with templesand religious policies in Asia Minor had not yet been studied as subject of a particular work.Persians dominated Asia Minor more than two ceturies, during this period they confrontedlocal and Greek religion and contacted closely temples in Anatolia. This study aims to seeknature of these relations.In this study, classical sources and epigrafic documents were considered as main materialsof the research. The accounts of ancient writers regarding to relations with temples were givenin chronological order according to historical events. Inscriptions were examined in a chapterseparated and interpretations in dispute concerning the documents were gathered.Ancient sources revealed that Persians destroyed Greek temples and honored them. Theevents of destroying temples were occured rarely in battles and revolts. The purpose of theseoperations was retaliation or punishment and they did not intend to suppress foreign religions.However, Persians offered sacrifices to Greek and local gods and they serviced in the templesof these gods.Equally the epigrafic documents proved that Persians supported protection anddevolopment of local cults and also adopted them and founded cults for foreign gods whichthere were not in Persian pantheon.It may be concluded that Persian otorities did not force their believes on subject peoplesbut they followed the policies of religious tolerance.