Değişik sıra aralığı ve tohum miktarının macar fiği ve tüylü fiğde ot ve tohum verimine etkileri

Abstract

ÖZET TOylü fiğin Menemen-79 çeşidi ile macar fiğinin Populasyon çeşidinde uygun sıra arası mesafe ile ekim normunun belirlenmesi amaçlanan bu araştırma Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin 4 nolu deneme sahasında 1997 yılında yürütülmüştür. Araştırmada elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Birim alandaki (m2) en yüksek fide sayısı 17 cm sıra arası mesafeden ve 15 kg/da ekim normundan elde edilmiştir. Türler açısından ise, tüylü fiğin birim alandaki fide sayısı daha fazla olmuştur. Bitki boyu açısından en yüksek değerler her iki türde de 17 cm sıra arası mesafede tespit edilmesine rağmen, tohum miktarı bakımından en yüksek değerler tüylü fiğde 9, macar fiğinde 15 kg/da'lık ekim dozunda tespit edilmiştir. Tüylü fiğ, macar fiğinden daha fazla boya sahip olmuştur. Türler açısından yeşil ot verimi oldukça farklı olmuştur. Macar fiğinin yeşil ot (2401.617 kg/da) ve kuru ot verimi (602.417 kg/da); tüylü fiğin yeşil ot (2506,739 kg/da) ve kuru ot verimine (681.953 kg/da) nazaran daha düşük olmuştur. Yeşil ve kuru ot verimleri (sırasıyla 2542.100 kg/da ve 627.800 kg kg/da) bakımından macar fiğinde en yüksek değerler 17 cm sıra aralığı ve 6 kg/da ekim dozundan elde edilmiştir. Tüylü fiğde ise en yüksek yeşil ot verimi (2697.967 kg/da), 51 cm sıra aralığı ve 6 kg/da ekim dozu; en yüksek kuru ot verimi (829.033 kg/da) yine 51 cm sıra aralığı ve 9 kg/da ekim dozundan sağlanmıştır. Tüylü fiğin ham protein oranı (%1 5.390) macar fiğinden (%1 5.144) daha yüksek çıkmıştır. En yüksek protein oranı 6 kg/da ekim normundan elde edilirken, sıra arası mesafenin önemli bir etkisi olmamıştır. Tüylü fiğin ham protein verimi (105.651 kg/da), macar fiğninin ham protein veriminden (91.299 kg/da) fazla olmuştur. Bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı ve 1000 tane ağırlığı bakımından türlere göre bazı farklılıklar olmasına rağmen, genelde en yüksek değerler 51 cm sıra aralığı ve 15 kg/da'lık ekim dozunun uygulandığı parsellerden sağlanmıştır. Baklada tane sayısı ve 1000 tane ağırlığı bakımından macar fiği tüylü fiğden biraz yüksek değerlere sahip olmasına karşılık; tüylü fiğin bitkideki bakla sayısı macar fiğinden oldukça önemli seviyede yüksek olmuştur. Tohum verimi bakımından macar fiğinde 17 cm sıra aralığı ve 6 kg/da'lık ekim dozu; tüylü fiğde ise 51 cm sıra aralığı ve 12 kg/da ekim dozu en yüksek verimleri sağlanmıştır. Tüylü fiğin tohum verimi (111.846 kg/da), macar fiğinin veriminin (46.536 kg/da) iki katından fazla olmuştur. Kes verimleri açısından macar fiğinde 51 cm sıra arası ve 12 kg/da ekim dozu; tüylü fiğde ise 17 cm sıra arası ve dekara 9 kg tohum miktan en yüksek verimi ortaya çıkarmıştır. Tüylü fiğin kes verimi (791.406 kg/da), macar fiğinin kes veriminden (532.569 kg/da) yüksek olmuştur. Sonuç olarak macar fiğinin gerek ot ve gerekse tohum üretimi bakımından 17 cm sıra aralığı ve 6 kg/da'lık ekim dozu ile yetiştirilmesi önerilebilir. Tüylü fiğin ise hem ot hem de tohum verimi açısından geniş sıra aralıklarıyla (51 cm) yetiştirilmesi; ot üretiminde 9 tohum üretiminde 12 kg/da ekim dozu ile ekilmesi önerilebilir. Ayrıca tüylü fiğin macar fiğine göre ot ve tohum verimi açısından daha verimli olduğunu söyleyebiliriz.

SUMMARY Determination of optimum row spacing and seeding rate for hairy vetch (Menemen-79) and Hungarian vetch (Populasyon) were investigated this study on the experimental farm of Agriculture Faculty at Atatürk University in 1 997. Results of the research are summaried as fallows. The highest seedling number was obtained from 17 cm row space and 15 kg/da sowing rate. Seedling number was higher at Menemen-79 hairy vetch than the other vetch. Althought the highest plant was harvested from 17 cm row spacing both of them, seed number is 9 in hairy vetch and 15 kg/da in Hungarian vetch. Plant high of hairy vetch was higher than Hungarian vetch. Green hay yield was very different between species. Green hay yield of the Hungarian vetch was 2401.617 kg/da and dry hay yield was 602.417 kg/da; green hay yield of the hairy vetch was 2506.739 kg/da and dry hay yield was 681.953 kg/da. The highest green hay (2542.100 kg/da) and dry hay (627.800 kg/da) yields were obtained with 17 cm row spacing and 6 kg/da sowing rate in Hungarian vetch. The highest green hay yield was 1697.967 kg/da in 51 cm row spacing and 6 kg/da sowing rate and the highest dry hay yield was 829.033 kg/da in 51 cm row spacing and 9 kg/da sowing rate in hairy vetch. Crude protein rate of hairy vetch (15.390 %) was higher than Hungarian vetch (15.144 %). While the highest crude protein was obtained from 6 kg/da sowing rate, row spacing did not effect on this prameter. Crude protein yield of hairy vetch (105.651 kg/da) was higher than Hungarian vetch (91.299 kg/da). Although, the pod number of plant, the seed number at pod and 1 000 seed weight were different, generally the highest rate was obtained from 51 cm row spacing and 15 kg/da yield spacing. Even though the seed number at pod and 1000 weight was highest in Hungarian vetch from hairy vetch the pod number of plant of hairy vetch was higher than Hungarian vetch. The highest seed yield was obtained from 17 cm row spacing and 6 kg/da sowing rate in Hungarian vetch and from 51 cm row spacing and 12 kg/da sowing rate in hairy vetch. Seed yield (111.846 kg/da) of hairy vetch was about double the seed yield (46.536 kg/da) of Hungarian vetch. The highest straw yield was obtained from 51 cm row spacing and 12 kg/da sowing rate in Hungarian vetch and 17 cm row spacing and 9 kg/da sowing rate hairy vetch. Straw yield (791.406 kg/da) of hairy vetch was higher than Hungarian vetch (532.569 kg/da). Conclusion, Hungarian vetch should be grown in 17 cm row spacing and 6 kg/da sowing rate for hay and seed yield Menemen-79 hairy vetch should be grown in 51 cm row spacing for hay and seed yield and 9 kg/da sowing rate for hay yield and 12 kg/da sowing rate for seed yield. Furthermore, Menemen-79 hairy vetch was superior to Hungariar vetch in terms of hay and seed yield.