Taşımacılık sektöründe faaliyet tabanlı maliyet yönetim sistemi ile bütünleşik kalite maliyetleme: Bir uygulama

Abstract

İşletmelerin faaliyet gösterdikleri yoğun rekabet ortamında geleneksel sistemlerin yetersizlikleri nedeniyle ortaya çıkan faaliyet tabanlı maliyet yönetim sistemleri, işletme verimliliğinin arttırılmasına yönelik çağdaş maliyet sistemlerinden birisidir. Temel felsefesi, işletme süreçlerine odaklanarak, süreçleri oluşturan faaliyetlerin analiz edilmesi ve faaliyet maliyetlerinden yola çıkılarak ürün ya da hizmet maliyetlemesinin gerçekleştirilmesidir. Günümüz küresel rekabet ortamında işletmelerin benimsediği felsefelerden bir diğeri de sürekli iyileştirme temelli toplam kalite yönetimi felsefesi ve kalite uygulamalarının maliyetsel boyutuna ilişkin olan kalite maliyet sistemidir. Çalışma kapsamında faaliyet tabanlı maliyet yönetim sistemleri ile kalite maliyet sistemleri öncelikle teorik olarak irdelenmektedir. Tezin araştırma bölümünü ise teoride incelenen bu yöntemlerin, lojistik alt sistemi olan uluslararası karayolu taşımacılık işletmesinde uygulanmasına ilişkin bir öneri oluşturmaktadır. Üretim işletmeleri üzerinde birçok uygulama örnekleri bulunan faaliyet tabanlı maliyet yönetim sistemleri, hizmet sektöründe de kullanım alanı bulmakla birlikte yöntemin uygulanışına ve uygulamalarından sağlanacak faydalara ilişkin hizmet sektöründe daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Tez kapsamında incelenen lojistik ve taşımacılık sektörü de bu alanlardan birisidir. Lojistik ve taşımacılık sektörü hem ekonomilerdeki yeri hem işletmeler açısından önemi hem de her sektörle ilişkili olması nedeniyle önem taşımaktadır. Dolayısıyla bu alanda sağlanacak gelişmeler, sadece uygulamanın gerçekleştirildiği işletmeyi değil genel olarak ekonomileri etkileyecektir.Faaliyet tabanlı maliyet sistemleri ve kalite maliyet sistemlerinin uluslar arası taşımacılık sektöründe bir arada kullanımına ilişkin olarak gerçekleştirilen uygulama önerisi, bu yöntemlerin uygulanabilirliğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, uygulama, faaliyet tabanlı maliyet yönetim sistemlerinin geleneksel maliyet sistemleri uygulamalarıyla farklılıklarını ortaya koymakta ve söz konusu yöntemlerin teoride işaret edilen faydalarıyla uyumlu sonuçlara işaret etmektedir.

Activity-based cost management systems that emerge because of the deficiencies of conventional costing systems in the intense competition environments companies operate are, one of the advanced costing systems that serve to company effectiveness. Its core philosophy is to focus on processes, to analyse the activities which composes processes and to determine the costs of the products or services due to activity costs. Another philosophy that the companies adopt in today?s global competition environment is continuous improvement based total quality management and quality costing systems concerning the cost view of quality practices. Within the context of this study, activity-based cost management systems and quality costing systems are theoretically analysed. At the research part of the study, these systems which have been analysed theoretically are implied at an international transportation company. The activity-based cost management systems which have diverse applications on manufacturing companies are implied to service sector also but there is still need for more implication examples that show the benefits of these systems. The logistics and transportation is one of these service sectors. Logistics and transportation sector is important because of their role on the economy and because these sectors are in relation with other sectors. Accordingly, the improvements that will be provided will not only affect the company itself but also the whole economy.The joint application proposal of the activity-based cost management systems and quality management systems at international transportation sector provides an example for the practice. Moreover, it states the differences of the application results of conventional costing systems and activity-based cost management systems and also it reveals coherent results for the benefits which have been emphasized theoretically.