Dünya biyo-enerji piyasalarındaki gelişmelerin Türkiye tarım sektörü üzerindeki etkileri: Kısmi denge tarım ticaret modeli ile etki analizi

Abstract

Bu çalışmada, dünya ve Türkiye biyo-yakıt piyasalarındaki gelişmeler ve politika değişikliklerine bağlı olarak dünya ve yurtiçi gıda hammadde fiyatlarıüretimdeki değişiklikler incelenmektedir. Çalışmada, Tarım Ticaret Politikası Simülasyon Modeli (Agricultural Trade Policy Simulation Model) platformu kullanılarak değişik senaryolar altında kısmi denge simulasyonlar yapılmaktadır.Çalışmanın bir bulgusu liberalizasyonun arz ve talep yönlü etkisinin biyo-yakıt üretimini teşvik eden politikaların arz ve talep yönlü etkisinden daha küçük olduğu yönündedir. Bu durumda, ülkelerin biyo-yakıt üretimi ve kullanımı ile ilgili hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için uyguladıkları politikalar, kırsal kalkınmaya destek veren politikalardan daha çok tarım piyasalarında daha fazla distorsyona neden olmaktadır. Analizler neticesinde elde edilen bir diğer bulgu hem DTÖ'nün son modalitesinin hem de biyo-yakıt politikalarının analize konu gıda hammaddelerinin fiyatlarında yükselmeye neden olduğudur. Dünya gıda hammaddeleri fiyatlarındaki yükselme, uygulanan destekleme politikalarına bağlı olarak ekilen alanın gıda amaçlı üretimden enerji amaçlı üretime kayması ile ortaya çıkmaktadır.Dünya fiyatlarının Türkiye'deki iç fiyatlar üzerindeki etkisi iki yönlü ortaya çıkmaktadır. Buğday ve mısır dışındaki ürünlerde iç fiyat değişimi dünya fiyat değişim trendlerini izlerken, adı geçen iki üründe tam tersi bir etki ortaya çıkmaktadır. Liberalizasyonun ithalat etkisinin ihracat etkisinden daha büyük olduğu ürünlerde fiyatlarda düşüş yaşanabilirken, tam tersi durumda fiyat artışları olabilmektedir. Türkiye'nin mevcut ürün çeşidini çok fazla değiştirmediği varsayımı altında simüle edilen politikalar biyo-yakıt üretiminin daha fazla pancar kullanımı ile gerçekleşebileceğini göstermektedir. Aynı koşullarda özellikle soya ve kolza gibi potansiyel görülen yağlı tohumlarda biyo-yakıta yönelik üretimin gerçekleşemeyeceği, bunun sağlanması için mutlaka bu iki ürüne yönelik politikalar uygulanması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

This study analyzes the changes in world and domestic market food prices and production volumes basing on the developments and policy changes in world and Turkish bio-fuel markets. In the analysis various partial equilibrium scenarios are carried out by using Agricultural Trade Policy Simulation Model framework.One of the findings of the study is that the demand and supply effects of liberalization policies are smaller than the effects of policies that motivate the production of bio-fuels. It can be stated that the goals and policies of countries towards production and consumption of bio-fuels yield in a greater distortion in agricultural markets compared to rural development oriented policies. Another finding of the study is that the latest modality of the World Trade Organization together with the bio-fuel policies resulted in an increase in the prices of foods analyzed in this study. This increase in world prices occurs due to the shift in cultivated area from food to fuel based production.The affect of world price change on domestic market in Turkey arises in two directions. While the domestic price change in wheat and maize markets does not follow the trend in world prices, in rest of the product markets the trend follows the trend in world prices. In the markets where impact of liberalization on imports is greater then exports, a fall in price is experienced and a rise in prices is observed in the opposite situation. The analyses show that bio-fuel production in Turkey can be done by using more sugar beet, when Turkey does not change the current crop pattern. Under the same conditions, production of bio-fuels by utilizing soybeans and rapeseed does not seem possible unless some policies targeting the use of these two products are implemented.