Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları

Abstract

Bu tez çalışması ?Yöneticinin sahip olduğu kişilik özellikleri ile karar verme stilleri, örgütsel sonuçlar üzerinde ne tür değişimler meydana getirebilir?? sorundan yola çıkılarak oluşturulmuştur. Bu kapsamda araştırmanın birinci amacını, yöneticilerin psikobiyolojik kişilik paradigması ekseninde mizaç ve karakter özelliklerinin değerlendirilmesi ve mizaç ve karakter özelliklerinin yöneticilerin en önemli özelliğini oluşturan karar verme davranışı ile ilişkinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Araştırmanın ikinci amacını ise yöneticilerin kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin, örgütsel sonuçları nasıl etkilediğinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Araştırmada örgütsel sonuçlar olarak, insan kaynakları boyutunu kapsayan departman çalışanlarının iş tatmini ve örgütsel bağlılıkları ele alınmıştır. Bu iki kavramın örgütsel sonuçlar başlığı içersinde değerlendirilmesinin nedeni, örgütsel sağlığının belirlenmesinde en önemli kriterler olarak kabul görmesidir.Tez çalışması kapsamında yazın taraması kişilik, kişiliğin temel bileşenlerini oluşturan mizaç ve karakter özellikleri, kişilikle ilgili kavramlar, kişiliğin değerlendirilmesi, yönetici kişilik özellikleri, yönetsel karar verme davranışı, karar verme stilleri, örgütsel sonuçlar, yönetici kişilik özellikleri ve karar verme davranışının örgütsel sonuçlar üzerindeki etkisi konuları üzerine odaklanmıştır. Tezin ilk üç bölümünde de bu konu başlıkları altında yazın taraması ile elde edilen anlayış ve içgörüler çevresinde açıklamalara yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümünü oluşturan araştırma kısmında ise ilk üç bölümde irdelenen konulara ve araştırma sorusuna açıklama getirmek için ?Psikobiyolojik Kişilik Kuramı Ekseninde Yöneticilerin Kişilik Özellikleri, Karar Verme Stilleri Ve Örgütsel Yansımalar? üzerine gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına yer verilmiştir.Tez çalışması 15 ayrı beş yıldızlı otelde görev yapan 821 departman çalışanı ile 106 departman yöneticisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada niceliksel araştırma modeli kapsamında yer alan betimsel ve bağıntısal araştırma modeli uygulanmış veri toplamada ise anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada çok yönlü bakış açısına sahip olabilmek için, veri toplamada anket tekniği iki ayrı grupta gerçekleştirilmiştir. Birinci grubu konaklama işletmelerinde departman yöneticiliği yapan birincil yöneticiler oluşturmaktadır. İkinci grubu ise konaklama işletmelerinde çalışan işgörenler oluşturmaktadır.Araştırmada yöneticilerin kişilik yapılarının değerlendirilmesinde hem mizaç ve hem de karakter boyutlarını göz önüne alan Cloninger'in psikobiyolojik kişilik kuramı temel alınarak Cloninger'in geliştirdiği mizaç ve karakter envanteri uygulanmıştır. Yöneticilerin karar verme stilleri ise Scott ve Bruce (1995) geliştirmiş olduğu Genel Karar Verme Stilleri Ölçeği ile belirlenmiştir. Departman çalışanların örgütsel bağlılığını ölçmek için Meyer ve Allen (1990) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği, iş tatmin düzeylerini ölçmek için de Batıgün ve Şahin (2006) tarafından geliştirilen iş tatmin ölçeği kullanılmıştır.Araştırmada toplanan veriler Sosyal Bilimler için İstatistik Paket Programı SPSS 13 programı yardımıyla analiz edilmiştir. Demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde dağılımları ele alınmıştır. Çıkarımsal istatistik açısından elde edilen veri gruplarının türüne göre korelasyon, diskriminant (ayırma), regresyon, kümeleme analizi (two step cluster), CHAID analizi ve t testi ve varyans analizi çözümlemeleri yapılmıştır.Yapılan analizler sonucunda yöneticilerin mizaç ve karakter özellikler ile karar verme stilleri arasında güçlü ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda örgütsel sonuçların (çalışanların iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeyleri) yöneticilerin kişilik özelliklerine ve karar verme stillerine göre değiştiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda örgütsel sonuçları olumlu ve olumsuz yönde etkileyen yönetici kişilik özellikleri ile karar verme stilleri belirlenmiş ve etkin bir yöneticinin kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin neler olduğu konusunda saptamalar yapılmıştır. Elde edilen bulgular çerçevesinde kişilik özellikleri ile karar verme stillerinin yöneticinin etkinliği belirlemede önemli değişkenler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

This thesis work has been formed by setting out the guestion of `?what kind of changes can make the manager?s personality traits and decision-making styles on the organizational results??. In this context, the first aim of the study constitute of the evaluation of managers? temperament and and character features in the managers' psychobiological personal paradigm axis and the determining relation by the mangers? temperament and character features with their most important feature,decision-making style. The second aim of the study constitute of the determining how affected organizational results by the managers? personality features and decision-making styles. In the study , including the size of the human resources department, employee job satisfaction and organizational commitment are discussed as organizational results. The reason of evaluating these two concepts in the tittle of organizational results is being accepted as the most important criterions for determining organizational health.Within the scope of this thesis, literature review focus on the forming the basic components of personality: temperament and character traits, concepts that related to personality,assessment of personality , personality characteristics of managers, managerial decision-making behavior, decision-making styles, organizational results, organizational behavior and decision-making executive personality traits. In the first three sections of the thesis under the title of these topics,explanations around understanding and insights that obtained in the literature are given.In the resarch part,forming the last of part of the study, topics that have been analyzed and research results that done on `?Managers personality Traits in the Psychobiological Personality Theory Axis,Decision-Making Styles?? are given to explain the research?s guestion.Thesis work has been carried out in 15 different five-star hotel with participation of 821 department employees working and 106 departments?managers. In this study, within the scope of quantitative research, descriptive and correlational research model has been applied and for data collection questionnaire technique has been used in the survey. In the study, in order to have a versatile point of view, data collection survey technique has been conducted in two distinct groups.The first group consists of primary managers that working in accommodation establishments as department managers. The second group consists of employees working in accommodation establishments.In the study, for evaluating of managers? personality structures,temperament and character inventory that takes into account both temperament and character dimensions on the basis of Cloninger?s psychobiological personality theory developed by Cloninger has been applied. Decision-making styles of managers has been determined by the General Decision-Making Styles Scale which was developed by Scott and Bruce (1995). To measure the organizational commitment of employees, the organizational commitment scale developed by Meyer and Allen used and to measure the levels of job satisfaction,job satisfaction scale developed by Batıgün and Şahin(2006) has been used.The datas collected for social sciences in the survey have been analyzed with the help of statistical package program SPSS 13.Interpretation of the data related to demographic variables, frequency and percentage distributions are discussed. According to the type of data sets in terms of inferential statistic, correlation, discriminant, regression, cluster analysis (two steps cluster), CHAID analysis, T-test and variance analysis solutions have been fulfilmentedAccording to research results,it has been determined that there are strong relations between managers? temperament and caharacter features and decision-making styles. At the same time, it has been concluded that the organizational results ( jop satisfaction and organizational commitment of employees ) change according to managers?personality traits and their decision-making styles.In this context, the managers? personality features and decision-making styles that affect organizational results positively or negatively has been determined and there have been some determinations about the issue that related to managers? personal traits and decision-making styles.Within the framework results obtained,it has been concluded that the personal traits and decision-making styles are two important variables to determine the manager?s efficiency.