Bengü taşların söz varlığı ile Anadolu ağızlarının söz varlığının karşılaştırılması

Abstract

Türklük biliminin dünyada ilgi görüp yayılması esas olarak Moğolistan'da bulunan üç büyük Göktürk yazıtının (Köl Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk) keşfi ile başlamıştır. Türk kültürü hakkındaki ilk sağlam bilgiler bu metinlerin çözülmesiyle elde edilmiştir. Bu metinler özellikle Türk dilinin yapısını ve geçirdiği evreleri göstermesi bakımından da çok kıymetlidir. Bu nedenle yazıtların bulunuşundan sonraki 120 yılda bu konu ile ilgili yüzlerce makale ve onlarca kitap yazılmıştır. Yazılan makale ve kitaplar; dil, etnografya, coğrafya, etnoloji, tarih vs. gibi birçok sosyal bilim dalına temas etmiş ve Türk kültürü bu yönleriyle ele alınmıştır. Ancak yazılan yüzlerce makale ve onlarca kitaba rağmen bizim tezimizin konusu olan bengü taşların söz varlığı ile Anadolu Ağızlarındaki kelimelerin benzerlikleri, birkaç makale ve etimolojik yazı dışında tam olarak ele alınmamıştır. Bu araştırma konusunu seçmemizin en önemli sebebi bahsettiğimiz bu eksikliktir.Tezimiz temel olarak Göktürk yazıtları, Uygur yazıtları ve Yenisey yazıtları olmak üzere üç ana bengü taş dönemine ait olan kitabeleri ele almaktadır. Yazıtların söz varlığı ele alınırken, bu konu hakkında yapılan çalışmalar karşılaştırılacak ve böylece daha yerinde tespitler ve anlamlandırmalarda bulunulabilecektir. Çalışmamızın Anadolu Ağızları kısmında ise Derleme Sözlüğü ve Anadolu ağızları hakkındaki müstakil araştırmalar esas alınacak ve sözcük listesi bu kaynaklar ışığında oluşturulacaktır. Daha sonra ise bengü taşların söz varlığı ile Anadolu ağızlarının söz varlığı mukayese edilerek ortak unsurlar listeler halinde tespit edilecektir.Çalışmamızda amaç, bugün canlılığını koruyan Anadolu ağızları ile yaklaşık 1300 yıllık tarihi olan yazıtlardaki söz varlığının ortak unsurlarını ortaya koymak olacaktır. Böylece Türk dilinin ilk yazılı örnekleri ile Anadolu Türkçesinin yaşayan en canlı sözcükleri artzamanlı ve eşzamanlı olarak karşılaştırılabilecektir.

Spread around the world are mainly interested in Turkology, in Mongolia saw three large Gokturk inscription (Kol Tegin, Bilge Khan, Tonyukuk) began with the discovery. The first solid information about the Turkish culture were obtained from the dissolution of these inscriptions. These texts, especially the structure of the Turkish language and is also very valuable in showing the phases. Therefore, discovery of inscriptions the next 120 years, hundreds of articles and dozens of books written on this subject. Written articles and books are about language, etnography, geography, ethnology, history and more?Many social scientist have come into contact, such as brunch and discussed these aspects of Turkish culture. Although, hundreds of articles and dozens of books which was written, our thesis?s subject didn?t studied. We chose the subject of this research mentioned the most significiant reason for this deficiency.Our thesis is based on the Gokturk, Uygur and Yenissei inscriptions which is called three main monuments of the period are discussed. When considering the presence of these inscriptions, the studies on this topic will be compared and so that determinetions can be made more appropriate. On the section of Anatolian dialects is depend on Derleme Sözlüğü and other studies which studied by different searchers. Then vocabulary of bengü taş and Anatolian dialects will be determined by comparing teh common elements in lists.Aim of our study is showing the common elements between bengü taş vocabulary and Anatolian dialects vocabulary. Thus, the first writtwn examples of the Turkish language with the most vivid words can be compare living in Anatolian Turkish.