İtalyan işgalinde Antalya (1919-1921)

Abstract

Bu çalışmada İtalyan İşgalinde Antalya (1919-1921) incelenmektedir. Antalya, I. Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması'nın 7. maddesine dayanılarak 28 Mart 1919 tarihinde İtalya tarafından işgal edilmiştir. Antalya'nın işgaline bölgede yaşanan asayiş olayları gerekçe gösterilmiştir. İtalya, işgal ile birlikte Antalya halkını yanına çekebilmek, halkın gösterebileceği mukavemetin önüne geçebilmek için sağlık, ekonomi, ziraat, eğitim ve bayındırlık alanlarında halkın hoşuna gidecek politikalar uygulamaya koymuştur. İtalya'nın gerek uygulamaya koyduğu politikalar gerekse çatışma ortamı yaratmamak için Antalya ahalisi ile karşı karşıya gelmekten kaçınması Antalya'da İtalyan işgaline tepkileri protestolarla sınırlı bırakmıştır. Gerçekten de şehrin işgaline İstanbul Hükümeti, Antalya Mutasarrıflığı, Mustafa Kemal ve Askeri kanat öncelikle siyasi alanda mitingler düzenlenmesini tavsiye ederek tepki göstermiş, ancak İtalyanların şehir çevresinde işgali genişletme çabası içerisine girmeleriyle Mustafa Kemal ve Harbiye Nezareti işgale karşı her türlü mücadelenin verilmesi ve askerlerin hiçbir suretle geri çekilmemesi yönünde tepkisini sertleştirmiştir. Her ne kadar Antalya'da Milli Mücadele döneminde silahla mücadele için cephe açılmamış olsa da Anadolu'nun diğer vilayetlerinde olduğu gibi burada da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet Antalya halkına Milli Mücadele'yi anlatmanın ve halkı işgalde örgütlemenin yanı sıra cepheye silah ve mühimmat yardımı, temini, aktarımı ve organizasyonunda önemli rol oynamıştır. İtalya'nın Antalya'yı işgali ile birlikte bölgede bir otorite boşluğu yaşanmıştır. Bu durum eşkıyaların türemesinde önemli bir etken olmuş, bölgede asayiş olayları artmıştır. Ancak, asayiş ve güvenlikten sorumlu olan 57. Tümen Kumandanı Albay Şefik Bey (Aker) Antalya işgal altında olmasına rağmen bölgenin huzuru için büyük çaba göstererek Antalya ve çevresinin daha da karmaşık ve asayişsiz hale gelmesini önlemiştir. Anadolu'da Milli Mücadele değerlendirildiğinde işgal altında bulunan ve direniş gösterilen bölgelerin gereksiniminin karşılanmasında Antalya'nın çok önemli bir yerinin olduğu görülmektedir. Öyle ki, dönemi aydınlatan arşiv belgeleri, anılar ve konu ile ilgili incelemelere bakıldığında Milli Mücadele'nin silah ve malzeme gereksiniminin önemli bir kısmının Antalya yolu ile Anadolu'ya getirildiği, bunların büyük bölümünün de parası ödenerek İtalyanlar aracılığı ile sağlandığı anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Milli Mücadele, Anadolu, Antalya, İtalya, İşgal.

In this study, Antalya under the occupation of Italy (1919-1921) has been examined. Antalya was occupied by Italy on March 28th 1919 based on the 7th article of the Armistice of Moundros Agreement signed after the World War I. The public crimes come into being in the region were shown as justification in the occupation of Antalya.Italy, besides occupying Antalya, put indulgent policies into pratice in the health, economy, education, public works, agricultural areas in order to attract the people with them, in order to avoid resistance against them in Antalya. Both the policies implemented by Italy and refraining from confronting the people of Antalya so as not to conflict with them are limited to the protests in response to the Italian invasion in Antalya. Indeed the Government of Istanbul, the office of the Town Governer, Mustafa Kemal and the military wing reacted against the city's occupation by recommending managing a mess greeting, first of all, in political fields. But with Italian's effort to expand the invasion around the city, Mustafa Kemal and the Ministry War took a tougher line in the direction of reaction in giving all kinds of struggle against the occupation and soldiers' not retreating under any circumstances.Although, no front for armed struggle opened in Antalya during the National Struggle, the nationalist society was opened, though here, as in the provinces of Anatolia. This community, beyond telling the national struggle to the people of ammunition and organizing them against occupation played an important role in the organization of the help of weapons and communication to the front line, supply, transmission.With the occupation of Antalya, lack of authority came into being in the region that had been an important factor in the emergence of thugs and public order incidents in the region increased. However Colonel Şevki (AKER), the prensence of the fifty-seventh divisional commander who is responsible for public order and tranquility of the region, prevented from becoming restless by not leaving cautions although the area was under occupation.As the National Struggle considered, it has been observed that Antalya has a very important place in meeting the need of regions under occupation. As We have a look at the documents and the memories illuminated the period and the research connected with the issue, it has been understood that an important part of weapons and material requirement of the national struggle were brought to Anatolia by way of Antalya and the most of them were provided by the Italians paying their cost or by means of the Italian merchants.Key Words: National Struggle, Antalya, Anatolia, Italy, Occupation.