İçsel iş çevresi, kişilik özellikleri ve sektör algısının iş tatmini ve iş performansı üzerindeki etkisi: Alanya konaklama işletmeleri örneği

Abstract

İş tatmini ve iş performansı üzerinde oldukça araştırma yapılmış konular olmakla beraber,bu konuları etkileyen bağımsız değişkenler zaman içinde tema olarak aynı kalmasına rağmen,içerik olarak farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıkların temel sebebi `insan` varlığınındurağan olmayıp sürekli gelişim ve değişim içinde olmasıdır. Ayrıca çalışma şartları, çalışmaortamları teknolojinin gelişmesiyle de sürekli bir değişim sözkonusudur. Bunlara bağlı olarakişletmelerin en temel faktörü olan çalışanların, geçmişte doyuma ulaştığı ve performansınıetkileyen sebepler, günümüzde daha farklı bir yapıya bürünmektedir. Çalışanların iş tatmini ve performanslarını etkileyen birçok etmen vardır. Bu etmenler,bizzat işletme sahipleri ve yöneticileriyle yapılan istişareler sonucunda;`Beş Faktör KişilikÖzellikleri`, `Sektör Algısı` ve sekiz faktörden oluşan ve `İçsel İş Çevresi` olarakadlandırılan `Yönetici Davranışı`, `Sosyal Haklar ve İmkânlar`, `Çalışma Arkadaşları`,`Maaş`, `Kariyer İmkânları`, `İşin Kişiliğe Uygunluğu`, `İşe Yüklenen Anlam` ve `YönetimPolitikası` olarak tespit edilmiştir. Araştırmanın, örneklemi tezin tasarım aşamasında tekstil, inşaat ve turizm sektörleri olarakplanlanmıştır. Gerekli ön görüşmeler yapıldıktan sonra inşaat sektöründen tasarımaşamasında, tekstil sektöründen ise uygulama aşamasında vazgeçilmiştir. Araştırma,Alanya'daki beş yıldızlı oteller üzerinde gerçekleştirilmiştir. Gerekli literatür araştırmasıyapıldıktan sonra, anketler geliştirilmiştir. Anketlerin uygulanabilirliği 15 kişilik bir pilot grupüzerinde denenmiş ve buna bağlı olarak bazı düzenlemeler yapılarak anketler çalışanlarasunulmuştur. Görüşme yaptığımız 30 adet beş yıldızlı otelden 14 adedi anketleri çalışanlarıüzerinde uygulayabileceğini ifade etmiş, diğerleri turizm sezonu başlangıcı olması nedeniylearaştırmaya katılamayacaklarını belirtmişlerdir. Bu bağlamda 900 adet anket hazırlanmış veotellere dağıtılmıştır. Anketlerin 705 adedi geri dönmüştür. Bunlardan 73 adedi eksikdoldurma, birden fazla cevap verilmesi, cevaplardaki tutarsızlık ve bazı anketlerde baştansona aynı şıkkın işaretlenmesi sebepleriyle geçersiz sayılmıştır. 632 anket geçerlidir. AnketlerSPSS 20 programına aktarılmış, gerekli analizler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Öncelikle katılımcıların farklı özelliklerine göre genel profilleri belirlenmiştir. T- testi veANOVA analizleriyle katılımcıların farklı özelliklerine göre araştırma kapsamında yer alandeğişkenler incelenmiştir. Yapılan korelasyon analizleri sonucunda iş tatmini ve işperformansının belirlenen bağımsız değişkenlerle ilişkili olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.Çalışmanın temel amaçları doğrultusunda gerçekleştirilen regresyon analizleri ile çalışmakapsamında yer alan beş faktör kişilik özellikleri, sektör algısı ve içsel iş çevresiboyutlarından oluşan bağımsız değişkenlerin iş tatmini ve iş performansı üzerinde etkiliolduğu sonucu elde edilmiştir. Beş faktör kişilik özelliklerinden dışadönüklük, uyumluluk,sorumluluk, deneyime açıklık boyutlarının iş tatminini pozitif yönde etkilediği, nevrotikliközelliğinin ise negatif yönde etkilediği bulunmuştur. İş performansını etkileyen boyutların ise,uyumluluk ve sorumluluk olduğu bulgusu elde edilmiştir. Sektör algısının hem iş tatmini hemde iş performansını pozitif yönde yordadığı tespit edilmiştir. `İçsel İş Çevresi` faktörlerinden,`İşin Kişiliğe Uygunluğu`, `Yönetim Politikası`, `Çalışma Arkadaşları`, `İşe YüklenenAnlam` ve `Maaş` faktörlerinin iş tatminini, `İşin Kişiliğe Uygunluğu`, `ÇalışmaArkadaşları` ve `Maaş` faktörlerinin de iş performansını pozitif yönde yordadığı sonucunavarılmıştır.Anahtar Kelimeler: Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Sektör Algısı, İçsel İş Çevresi, İşTatmini, İş Performansı

However the issues were quite researhced on job satisfaction and job performance, thetheme of the independent variables affecting these issues remains the same over time, whilethey vary in content. The main reason for the sevariences is that `human` is not stable in thepresence of continuous improvement and change. In addition, working conditions and theworking environment are subject to change with the development of technology. Theemployees are the most basic factors of enterprises. The reasons that were satisfactory andhad an affect on their performance in the past, are different structures today. There are many factors that influence employee job satisfaction and job performance. As aresult of consultations with business owners and managers personally, these factors have beenidentified as, `Five Factor Personality Traits`, `Sector Perception` and `Internal JobEnvironment` consisting eight factors, which are called `Manager Behavior`, `Social Rightsand Opportunities`, `Colleagues`, `Salary`, `Career Opportunities`, `Job Personality ofEligibility`, `Job Uploaded Meaning `and` Management Policy `. In the design phase of thethesis, sample of the survey was planned as textiles, constructionand tourism sectors. After the necessary preliminary interviews, it was abandoned from theconstruction sector at the design phase, from the textile sector at the implementation phasedue to various short comings in the textile and construction sector. Five-star hotels in Alanya,has been included in the sample. After the necessary literature survey, questionnaires weredeveloped. The applicability of the questionnaire wastested on a pilot group of 15 people andmade some adjustments to the survey, and then presented to the employees accordingly. Wehad an interview with 30 five-star hotels for the research, 14 hotels of them accepted, theothers could not participate in the research due tot he start of tourism season. In this context, atotal of 900 questionnaires were prepared and distributed to the hotels, only 705 of themreturned us. 73 of them are invalid because of missing filling, giving more than one answer,marking the same case from start to finish and some in consistencies in the survey responses.There are 632 valid questionnaires. We have transferred the results to SPSS 20 program andmade necessary analysis and evaluation. First, the overall profile was determined by the different characteristics of the participants.The variables in this study were examined via the t-tests and ANOVA analysis. As a result ofcorrelation analysis, it was extrapolated that job satisfaction and job performance arecorrelated with determined independent variables. As a result of regression analysis, theindependent variables in this study consisting of five-factor personality traits, sectorperception and internal work environment are affected on job satisfaction and jobperfomance. It was found that the five personality traits of extraversion, agreeableness,conscientiousness and openness to experience affect job satisfaction positively, whileneuroticism has a negative effect on our dependent variables. The dimensions of five factorpersonality properties affecting the job performance are agreeableness and conscientiousness.It was found that industry perception are affected positively both by job satisfaction and jobperformance. It was obtained that the results of `Job Personality of Eligibility`,`Management Policy`, `Colleagues`, `Job Uploaded Meaning` and `Salary` from thedimensions of Internal Job Environment affected job satisfaction. . It was also obtained thatthe results of `Job Personality of Eligibility`, `Colleagues` and `Salary` from the dimensionsof Internal Job Environment affected job performance.Keywords: Five Factor Personality Traits, Sector Perception, Internal Job Environment, JobSatisfaction, Job Performance