248 numaralı Mühimme Defteri`nin özetli transkripsiyonu ve değerlendirilmesi [Min evâhir-i Zi`l-hicce sene 1246 ilâ Evâhir-i Cemâziye`l-ûla sene 1248, 10 Haziran 1831-24 Ekim 1832 (sayfa 145-297) ]

Abstract

Osmanlı Devleti'nin çok uzun süre başat güç olarak varlığını devam etirmesinde hiç kuşkusuz askerî gücünün yanı sıra sağlam bir merkezi sisteminin de varlığı yadsınamaz bir gerçektir. Bu sistemin bel kemiğini oluşturan unsurlardan bir tanesi de Mühimme Defterleridir. Mühimme Defterleri, Divân-ı Hümâyûn'da alınan kararların sûretlerinin kaydedildiği defterler olarak adlandırılmaktadır. Oldukça geniş bir konu yelpazesine sahip olmaları nedeniyle Mühimme Defterleri birinci elden kaynak niteliğindedir. Tez çalışmamızın konusunu 248 numaralı Mühimme Defteri'nin 145-297. sayfaları arasındaki bölüm oluşturmaktadır. Genel itibariyle hicrî 1247-48 (miladi 1831-32), tarihleri arasındaki dönemi içeren çalışma inceleme, metin ve indeks bölümlerinden oluşmaktadır. İnceleme bölümünde, Mühimme Defteri'nin şekil ve içerik yönünden değerlendirilmesi yapılmış, ayrıca konularına göre hükümler tasnif edilmiştir. Metin bölümünde ise, hükümlerin transkripsiyonu ile birlikte özetleri yapılmıştır. Son olarak araştırma yapanların, tez çalışmasından daha kolay istifade edebilmesi için indeks bölümü çalışmanın sonuna eklenmiştir. Teze konu olan Mühimme Defteri incelendiğinde II. Mahmut'un son dönemlerine tekabül eden; anlaşmazlıklar, Mehmet Ali Pâşâ ile yaşanan sorunlar, âyânların gayr-i nizami davranışları ve en çok da yaşanan ekonomik sıkıntıların giderilmesi husûsunda vergi toplama konularını içermektedir. Bu konuda yapılacak çalışmalara bir nebze de olsa katkı sağlamak tezin amaçları arasındadır.Anahtar Kelimeler: 248 Numaralı Mühimme Defteri, Osmanlı Devleti, II.Mahmut Âyân, Mehmet Ali Pâşâ.

In maintenance of Ottoman State of its existence as a dominant power for a very long time, the existence of a sound central system as well as its military power is undoubtedly the stubborn fact. And one of the aspects constituting the backbone of this system is Muhimme Defters. Muhimme Defters are named as the books in which the copies of the decisions taken in Imperial Council (Divân-ı Hümâyûn) were recorded. Due to the fact that they have a pretty wide range of subjects, Muhimme Defters have the characteristics of primary source. The chapter between pages 145-297 of muhimme defter number 248 composes the subject of our thesis study. The study which includes the period between the years 1247-48 (1831-32) of the Hegira in general is composed of analysis, text and index chapters. In analysis chapter, the muhimme Defter numbered 248 is evaluated in terms of form and contents, the period is discussed in general terms and decrees are classified per their subjects. While in text chapter, the decrees are transcribed as being summarized. Finally, index chapter is suffixed to the study in order for researchers to be able to benefit from thesis study more easily. When the muhimme Defters discussed in the thesis is analyzed; it is observed that it includes the disputes corresponding to the last periods of II. Mahmut, troubles experienced with Mehmet Ali Pâşâ, anomalous behaviors of landed proprietors (ayanlar) and mostly the matters of collecting tax in removing the economic difficulties. Forming basis for the studies to be performed in these subjects mentioned is among the objectives of the thesis. Keywords: Muhimme Defter number 248, Ottoman State, Mahmut II, Landed Proprietor, Mehmet Ali Pasha.