Postmodern anlatılarda din algısı (1985-2000)

Abstract

Dinler, ilkel toplumlardan modern insana kadar, asırlar boyu, varlığı anlamlandırmakyolunda birer ışık olmuşlardır. Ölümden sonrasına dair vaatlerinin yanında, verdikleri ilahimesajlarla, dünyada da hukuki ve sosyal bir düzen oluşturma noktasında önemli bir işlevesahiptirler. Beşerî iktidar sahipleri dinlerin bu niteliğini bildiklerinden, bazı dönemlerde, onuinsanlar üzerinde bir yönetim ve baskı aracı olarak kullanmışlardır. Orta Çağ Avrupa'sındakikilise hâkimiyeti, bunun en somut örneğidir. Keşifler sonrası maddi refahın getirisi olan Aydınlanma Çağı, bu düzene karşı durmuşve skolastik düşüncenin yerini modernleşme fikri almıştır. Böylece yeni dünya düzeni,geleneğin yıkıntıları üzerinde yükseltilmek istenmiştir. Mimariden sosyolojiye, teknolojidenedebiyata kadar farklı disiplinlerce uygulanan bu rasyonalist yönelim, insanın maddî varlığınıözgürleştirse de, içinde oluşan manevi boşluğun yerini doldurmada yetersiz kalmıştır. Bu dönemde, moderne bir tepki olarak postmodernizm eğilimi baş göstermiştir.Kendinden önceki tek sesliliğe ve katı determinizme karşı o, dünyaya çoğulcu bir penceredenbakma vaadiyle çıkagelmiştir. İddiasını edebiyata da taşıyan hareket, çeşitli tekniklerkullanmak suretiyle kendine has edebî ürünler yaratmaya devam etmektedir. İlkesiz tutumuyla gelenek ve moderni aynı potada buluşturan postmodern söylemin,dinlere yaklaşımını Türk edebiyatında verilen örnekler üzerinden inceledik.

For centuries, religions, from primitive societies to modern human, have been a lighton the way to understanding the cause of existence. In addition to their promises concerningafter life, religions also have an important role in establishing a legal and social order in theworld with the divine messages they give. The rulers knew these qualities of religions and insome periods they used them as a means of administration and oppression on human beings.Church domination in medieval Europe is the most concrete example of this. The age of enlightenment, which is the result of prosperity after geographicalexplorations, has opposed this order and modernization idea took the place of the scholasticthoughts. Thus the new world order is desired to be raised on the destruction of the tradition.This rationalist tendency, that is applied by different disciplines, such as architecture,sociology, technology and literature, liberated the material existence of mankind, but isinadequate to fill the spiritual void within them. In this period, the tendency of postmodernism emerged as a response to modernism.Against the singularity and rigid determinism, postmodernism has emerged with the promiseof looking at the world from a pluralistic window. The movement that carries its thoughts toliterature continues to create original literary products using various techniques. We examined the approach of religions of postmodern discourse, which combinestradition and modernity in the same pot with unprincipled attitude, through the examplesgiven in Turkish literature.