Kırgızistan`da 1916 halk ayaklanması

Abstract

Tarihte uzun yollar kat eden Kırgızlar, XIX. Yüzyılın sonlarına doğru Çarlık yönetimi altına girmiştir. Rus esareti altında Türkistan Müslümanları çok çetin günler geçirmişlerdir. 1867 yılında Çarlık Rusya'sı Türkistan'ı önce bölgelere, sonra da eyaletlere bölmüştür. Bölünmüş olan topraklara Rusları yerleştirmiş ve bu topraklarda Kırgızların millî duygularını tamamen yok etmek; özünden vazgeçirip dilini, dinini unutturup tarihlerini gizleyerek yeni Rusya yaratmayı amaç edinmişlerdir. Neticede güçlü bir milli mücadeleye dönüşen olaylar XX. Yüzyılda Kırgız halkının millî trajedisi olmuştur. Çalışmada, Kırgızlar uzerinde 1916 yılında hüküm süren bu ideoloji ve rejime karşı olan 1916 ayaklanmasının siyasi ve ekonomik açılardan incelenmesi ayrıca ideolojik, dini ve sosyal yönlerden de araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada sırasında kullanılacak kaynakların temelini Rus ve Kırgız kayıtları oluşturmaktadır. Böylelikle, bilim dünyasına söz konusu dönemle ve 1916 olaylarıyla ilgili büyük bir kaynak malzemesi ve arşiv belgeleri de kazandırılmıştır. Nitekim Kırgız Devlet Merkez Arşivi, kitaplar, makaleler, basında çıkan haberler incelenmiş, veri analizi yapılmış ve sonuçta da genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Taking part a long time in history, Kyrgyz people have been ruled by the Tsarist regime throughout the end of the XIX century. The Muslims of Turkestan under Russian domination had very calamitous days. In 1867, Tsarist Russia divided Turkestan first into regions and then into provinces. They placed Russians on the divided lands and they planned to destroy the national feelings of Kyrgyz completely andto create a new Russia by effacing their language, religion and history. Eventually, national struggle became the national tragedy of the Kyrgyz people in the XX century. The aim of the study was to investigate the political and economic aspects of the 1916 Kyrgyz revolt and at the same time to research ideological, religious and social sides of this case. Russian and Kyrgyz records will form the basis of the resources during the research.With this work, a great source and archival documents of 1916 uprising will be brought into the science world. The materials of Kyrgyz State Central Archive, different books and articles have been used and data analysis and general evaluation have been done within the research.