Ankara şartlarında doğal tetraploid elçi çayırüçgülü (trifolium pratense L.) seçme klonlarında melezlenme ve tohum tutma farklılıklarının belirlenmesi

Abstract

Araştırmamız, 1987 yılında Ankara üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümünün sulu şartla- rındaki araştırma parsellerinde Doğal Tetraploid Elçi Ça- yırgülü (Trifolium pratense l.) seçme klonlarında yapıl mıştır. Araştırma konusu olan seçme klonlar El-8, El-9, El-12 ve E2 çeşitleridir. Araştırmanın amacı, bu seçme klonlar arasındaki melezlerime ve tohum tutma farklılıkla rının belirlenmesi ve çeşitler arasından en üstün özellik lere sahip bitkinin bulunarak tarımımıza kazandırılmasıdır. Elde edilen sonuçlara göre: çiçek tozları, araştır mada kullandığımız bütün materyalde % 99-100 arasında bo yanma göstermişlerdir. Çimlenen çiçek tozu oranı ise, en düşük % 50 olarak El-9, en yüksek % 70 olarak El-8 çeşidin de tesbit edilmiştir. Doğal tetraploid materyallerimizden El-12'de 200 çiçek tozundan 14 tanesinde ve E2'de 200 çiçek tozundan 20 tanesinde 6 por bulunduğu gözlenmiştir. Diploid çiçek tozlarında ise, 5 ve 6 porlu çiçek tozlarına rastlanama- mıştır. Böylece, tetraploid materyalde çiçek tozu porlarının daha fazla sayıda olduğu tesbit edilmiştir. Çiçek tozu bü yüklüğü açısından E2 çeşidinden, diploid çeşide göre daha yüksek değer elde edilmiştir. Ancak, El-12 çeşidi daha dü şük değer göstermiş, diğer iki çeşitte ise.bir farklılık göze çarpmamış tır.iv Tohum tutma oranları açısından El-9 çeşidi ile di ğerleri arasında büyük bir farklılık gözlenmiştir, El-91 da tohum tutma oranı % 47.7 iken diğer çeşitlerin en yüksek ortalaması % 9.9 olarak tesbit edilmiştir. Resiprokal me- lezlemelerde ise, dikkati çeken bir husus, E2 çeşidi ana bitki olarak seçildiğinde, tohum veriminin yok denecek ka dar az olmasıdır. En yüksek verim El-9 çeşidinin ana bitki olarak yer aldığı El-9 xE2 mezlemesinden elde edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Doğal Tetraploid Elçi Çayırüçgülü seç me klonları, çiçektozu boyanması, çiçek tozu porları, çiçektozu büyüklüğü, melezlenme, tohum tutma oranı, resiprokal melezleme.

The research, was made in 19 87. on the selected clones of Natural Tetraploid Elçi Red clover (Trifolium pratense L. ) under irrigated condit ions on experimental fields of Ankara University. Faculty of Agriculture. Department of Agronomy. The selected clones used in this research were El-8, El-9, El-12 and E2 strains. The purpose of this research was to determine the differentiations in hybridization and seed settina among this selected clones and to find out the most superior strains for production. 'According to the results obtained the pollens, of the strains used in this research stained 99-100 %. The rate of germinated pollens were found as 55 % in El-9 strain and as 70 % in El-8 strain. In our Natural Tetraploid material 6 pores were observed in 14 pollens of 200 in El-12. and 20 pollens of 200 in E2, The pollens with 5 and 6 pores were not found in diploid strains. Thus it was found out that number of pollien pores in tetraploid material were higher. In view point of pollen size a higher value was obtained from E2 strain E2 strain than diploid. However, El-12 showed lower value and no difference was observed in two other strains. In view point of seed setting a great differentia tions were observed between El-9 and other strains. While seed setting rate was 47.7 % in El-9, and 9.9 % in thevi other strains, In reciprocal hybridizations seed yield was so little when E2 strain was selected as female parent. The highest seed yield was obtained in El-9 X E2 hybridization in which El-9 strain took place as female parent plant. KEY WORDS: Selected Clones of the Natural Tetraploid Elçi Red Clover, Stainina of pollens, pollen pores, pollen size, hybridization, rate of seed setting, reciprocal hybridization.