Koruma ve kullanım kriterleri açısından Uludağ Milli Parkı`nın irdelenmesi ve değerlendirilmesi üzerine bir inceleme

Abstract

Doğal ve kültürel değerlerin aşırı kullanımlar nedeni ile tüm Dünya'da olduğu gibi ülkemizde de hızla yok olduğu görülmektedir. Türkiye, oldukça ilginç coğra fi konumu nedeniyle doğal ve kültürel, varlıl-lar açısından zengin bir ülkedir. Fakat bu kaynakların yüzyıllar boyun ca yoğun bir şekilde kullanımı, ekolojik dengenin bozul masına ve doğal-estetik değerlerin yitirilmesine neden olmuştur. Bozulan ekolojik dengenin yeniden kurulabilme si ve sahip olunan doğal varlıkların gelecek kuşaklara iletilebilmesi, toplumun her kesiminde oluşturulacak bir çevre ıkor uma bilinci ve doğru planlama kararlarının alınıp uygulanmasıyla sağlanabilir. İnsanları doğal değerlere sahip çevrenin sadece tahripçisi olarak düşünerek bu çevrelerin onlara yasaklanması yeterli bir koruma sağlayamamaktadır. Başarılı bir koruma için neyin korunup neyin kullanılacağına dair isabetli kararların alınması gerekmektedir. Belli bir yörenin sahip olduğu müstesna özelliklerin, belli prensiplere dayalı olarak koruma kullanım dengesinin kurulması sürekliliği ve gelecek kuşaklara iletilmesi için uygun arazi kullanma kararlarının alınması `Milli Park` f kavramı ile gerçekleştirilebilmektedir. ülkemizde milli park çalışmaları, doğanın korunma sı ve doğal kaynakların sürekliliklerinin sağlanması ana fikrinden hareketle ilk olarak ormanlarda ve orman reji mine giren alanlarda başlatılmıştır.Uludağ da, sahip olduğu doğal ve estetik değerler açısından olduğu kadar bilimsel açıdan da çok önemli bir örnek oluşturduğu için Milli Park olarak ayrılmıştır. Etekten zirveye çıktıkça değişen bitki kuşakları, zirve civarındaki buzul gölleri, kar örtüsüne dayalı kış sporları ve yaz aylarında rekreasyona imkan veren özellikleri, yörenin yenilenemeyecek kaynaklarını oluşturmaktadır, Buna karşılık, otel, kafeterya ve kamuya ait dinlenme tesisleri ve benzer yapılaşmanın yoğun ve plansız gelişmesi sonucu sahip olduğu özelliklerin yok edilmesi tehlikesiyle karşı karşıya bulunan Milli Park alanında, ti pik bitki ve hayvan türlerinin yanısıra estetik değerlerin mutlaka korunması amacıyla tedbirlerin alınması, bunun için de bazı yörelerin `Koruma Bölgesi` olarak ayrılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Milli Park ta, doğayı mutlak koruma bölgesi, tampon bölge ve gelişme bölgesi şeklinde bir bölgeleme önerisi getirilmiştir. Ayrıca, Uludağ'ın sadece bir kayak merkezi olarak düşünülmesine neden olan kullanımının sınırlandırılıp, doğal, bilimsel ve estetik özelliklerinin ön plana çıkarılması amacıyla, mevcut kullanımlar, koruma alanları, yeni kullanım alanları ve yasal-yönetsel açıdan önerile re yer verilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Milli Park, Uludağ Milli Parkı, Doğa ve Çevre Koruma, Bursa, Bitki Kuşakları, Rekreasyon, Buzul Gölleri.

Due to over use, both natural and cultural values all over the world have been disapearing rapidly. Same is valid for Turkey too. Turkey being situated on an extremely interesting geographical situation considered a very rich country with it's unique natural and cultural resources. But over use of the resources throughout the centuries resulted in serious destructions which in turn; caused ecological imbalance and loss of natural and esthetic values. Reba lancing the ecology and preserving natural values for the benefit of future generations depends on creation of the consept environmental conservation and taking and prac-i. tising correct planning decisions accordingly. It is obvious that adequate conservation can not be achieved only by considering the human being as the destructor of natural values and forbidding the use of areas having such values. To preserve the unique features of a certain region, establishing conservation and use balance based on certain principles and ensuring their continuity can be possible with correct use decisions and the most important, tool to provide this, is the concept of `National Park`. National park movements in Turkey first started in natural forest areas with consideration of preserving the nature and natural resources. -v-Uludağ, creating a very important example both as natural, esthetic and scientific values has been reserved as national park. Vegetation zones that exhibit a great diversity from the skirts to the peak of the mountain, glacier lakes around the peak, winter sport facilities due to favorable snow cover together with climatic <; <> conditions that provide great possibilities for summer recreation activities create extra-ordinary resources of the region. On the other hand, the values of Uludağ National Park seriously threatened by unplanned developments consisting of hotel, cafeterias, other resort centers and official structures. These necessitaded reserving certain areas as `Protection Zones` in order to take some measures to preserve typical flora and fauna species together with esthetic values in the National Park area. For this reason it is proposed to consider the National Park area as three zones, namely `absolute protection zone`, `buffer zone` and development zone`. On the other hand, legal and administrative proposals have been made in addition to physical planning measures regarding existing uses, preservation areas and second development zone in order to emphasize natural, esthetic and scientific features of Uludağ National Park by limiting the use of it just as a ski center. KEY WORDS: National Park, Uludağ National Park, Nature Conservation, Bursa, Vegetation Zones, Glacier Lakes, Recreation.