Bakteri (Rhiozobium ssp.) aşılama, azot dozları ve ekim sıklığının nohut (Cicer arietinum L.)un verim ve verim unsurlarına etkileri

Abstract

Ill ÖZET Doktora Tezi BAKTERİ (Rhizobium ssp. ) AŞILAMA, AZOT DOZLARI VE EKİM SIKLI?ININ NOHUT (cicer arietinum i.; 'UN VERÎM VE VERÎM UNSURLARINA ETKİLERİ Cevdet AKDAG Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkilari Anabilim Dalx Danxsman: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ 1990, Sayfa: 93 Jüri: Prof. Dr. Sezen ŞBHÎRâlıî Erof. Dr. Didar ESER P A ?/ -; /,.--' Prof. Dr. Servet TEKELİ,/ i LJ Bu araştırma; 1987 ve 1988 yıllarında Cumhuriyet üniversitesi, Tokat Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölü münde yapılmıştır. Çalışmada; bakteri aşılama, dört azot dozu (0,0, 2.5, 5.0 ve 7.5 kg N/da) ve üç sıra arası açık lığının (20, 30 ve 40 cm) Yerli İspanyol nohut çeşidinde verim ve diğer bazı özelliklere etkileri araştırılmıştır. Bölünen-bölünmüş parseller deneme deseninde dört tekrarla- malı olarak yürütülen denemeden elde edilen sonuçlar aşa ğıda özetlenmiştir. Bakteri aşılaması; bitkide bakla ve tane sayıla rını, bitkide tane ve biyolojik verimi ve dekara tane ve protein verimini her iki yılda; bitkide yaprak sayısını da 1988 yılında önemli düzeyde olumlu etkilemiştir. Azot dozları; bitkide biyolojik verimi ve dekara protein verimini her iki yılda; bitkide anadal, bakla ve tane sayıları ile bitkide ve dekarda tane verimlerini 1987 yılında önemli ve olumlu etkilemiştir. Sıra arası açıklıklar; bitki boyunu, bitkide yap rak, bakla ve tane sayılarını, bitkide tane ve biyolojik verimleri, dekara tane ve protein verimlerini her iki yılda; bitkide anadal sayısı ve tanede protein oranını 1987 yılın da önemli ve olumlu etkilemiştir.IV Farklı uygulamaların bin tane ağırlığı ve bitki hasat indeksi üzerinde önemli etkisi olmamıştır. İncelenen özellikler arasındaki ilişkiler yönün den elde edilen sonuçlara göre; Dekara tane verimi ile dekara protein verimi ve bitki sıklığı arasında; bitkide tane verimi ile bitki bo yu, bitkide anadal, yaprak, bakla ve tane sayıları ve bi yolojik verim arasında önemli ve olumlu; bitkide tane ve rimi ile bitki sıklığı arasında ise önemli ve olumsuz ilişkiler saptanmıştır. Path analizi sonucunda; nohutta dekara tane ve rimi yönünden bitki tane ve biyolojik veriminin en önemli unsurlar olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, bitki sıklığının da dekara tane verimi üzerine yüksek düzeyde olumlu doğru dan etkisi bulunmuştur. Nohutta (dekara tane verimi yönünden), bakteri aşılanmış koşullarda 20 cm sıra aralığı (100 bitki/m2) ve 2.5 kg N/da uygulaması; bakterisiz koşullarda da 20 cm sı ra aralığı (100 bitki/m2) ve 7.5 kg N/da uygulamasının en ekonomik kombinasyonlar olduğu belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Yerli İspanyol nohut çeşidi, cicer arietinum L., Rhizobium ciceri, nohut bakterisi, bakteri aşılama, bitki sık lığı, azot dozu, path analizi, ekonomik analiz.

V SUMMARY Ph. D. Thesis THE EFFECTS OF INOCULATION (Rhizobium SSp8 ) ' NITROGEN APPLICATION AND PLANT DENSITY - ON THE YIELD AND YIELD COMPONENTS OF CHICKPEA (Cicer arietinum L.) Cevdet AKDA? Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agronomy Supervisor: Prof. Dr. Sezen ŞEHÎRALİ 1990, Page: 93 Jury: Prof. Dr. Sezen ŞEHÎRALÎ Prof. Dr. Didar ESER Prof. Dr. Servet TEKELÎ The research was conducted at the University of Cumhuriyet, Agricultural Faculty of Tokat, in Department of Agronomy during 19 87 and 1988. The aim of this research was to determine the effects of inoculation (Rhizobium ciceri), plant density and doses of nitrogen on the yield and yield components of chickpea (cicer arietinum L.). With this aim, the seeds of regional chickpea cultivar were used as material. The seeds were treated Rhizobium inoculant and then sown in three plant densities between rows (20, 30 and 40 cm) and four nitrogen doses (0.0, 2.5, 5.0 and 7.5 kg N/da) were given. The results of this research which were made as four replicates and split-split plots trial design are given below. Inoculation with Rhizobium ciceri have caused significantly and positively differences on the characters of number of pods and seeds per plant, seed and biological yield per plant, seed and protein yield per decare in both years, number of leaves per plant only in 19 88. The biological yield per plant and protein yield per decare in both years, number of primary branches, pods and seeds per plant, seed yield per plant and seed yieldVI per decare in 1987 were significantly and positively affected by nitrogen doses. The spaces between rows have caused significantly differences which were positive direction on the characters of plant height, number of leaves, pods and seeds per plant, seed and biological yield per plant, seed and protein yield per decare in two years; number of primary branches and protein percent of seed only in 1987. Different treatments have not caused any differences on the characters of 1000 seed-weight and harverst index. According to the results obtained from relations between the characters investigated. It was found that significant and positive relations between the characters of seed yield per decare and protein yield per decare and plant density; between the seed yield per plant and plant height, number of primary branches, leaves, pods and seeds and biological yield; there were significant and negative relations between seed yield per plant and plant density. It was determined that seed and biological yield per plant was most important characters for determining seed yield per decare in chickpea according to the results of path analysis. Plant density was also effective on the seed yield per decare at high level and positive direction. It is determined that suitable applications in regard with economical combinations in bacteria inoculated conditions were 20 cm row distance (100 plant/m2) and 2.5 kg N/da in chickpea (regarding seed yield per decare). While in without bacteria inoculated conditions they were 20 cm row distance (100 plant/m2) and 7.5 kg N/da. KEY WORDS: Regional chickpea cultivar, cicer arietinum L.f Rhizobium cicexi, bacteria inoculation, plant density, nitrogen doses, path analysis, economical analysis.