Türkiye Antepfıstığı sektörünün ekonomik bir analizi

Abstract

ÖZET Y. Lisans Tezi TÜRKİYE ANTEPFISTIĞI SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK BİR ANALİZİ Adem AKSOY Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. Fahri Yavuz Türkiye, antepfıstığının gen merkezleri içinde bulunmasına ve antepfıstığı üretimini çok eskiden beri yapmasına rağmen üretimde ve dünya pazarlarında istenilen gelişmeyi sağlayamamıştır. Dış piyasa talebine uygun ürün üretilememesi nedeniyle son yıllarda ihracatta meydana gelen düşüşler, arz fazlalığına ve dolayısıyla aşırı stoklara neden olmuştur. Bu ana problemlerin ve bunların etrafında oluşan tali problemlerin nedenlerini belirlemek ve problemlere çözüm önerileri sunmak amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada kullanılan materyal, antepfıstığı sektöründeki üretici, sanayici-tüccar ve ilgili kurumlarla yapılan anketlerden elde edilen birincil ve değişik kurum ve kaynaklardan elde edilen ikincil verilerden oluşmaktadır. Sektörün arz, talep ve stok eşitliklerinden oluşan ekonometrik modeli oluşturulmuş ve model en küçük kareler yöntemi ile tahmin edilmiştir. Modeldeki eşitlikler, modeli iyi şekilde açıklamış ve denklemlerin çoğu ekonomik teoriye uygun çıkmıştır. Antepfıstığı verim ve kalitesinin düşüklüğü nedeniyle maliyetlerin yüksek olması, Türkiye'nin rekabet gücünü düşürdüğü tesbit edilmiştir. Azalan ihracat karşısında üretim, iç talep tarafından eritilemediği için oluşan arz fazlalığı aşırı stoklara neden olmaktadır. Sektörün ekonometrik modelinde ihracat ve tüketimin stok seviyesine negatif etkisi tesbit edilmiş olması, arz fazlalığı probleminin çözümü için iç tüketim ve ihracatın arttırılmasına işaret etmektedir. Yapılan anket sonuçlarına göre devletin uyguladığı en önemli politika olan desteklemenin iyi bir şekilde uygulanamadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Sektördeki mevcut problemlerin çözümü için, dış talebe göre belli standartlarda antepfıstığı üretilmesi, verim düşüklüğü ve buna bağlı olarak maliyetlerin yüksek olmasının önlenmesi için verimliliği artıracak yeni tesis edilen alanlarda sulu koşullarda ve modern tekniklerle üretimin yapılması, fiyat destekleme politikasının sürekli, yeterli ve peşin ödeme yapılarak sürdürülmesi gerekmektedir. 2002, 57 sayfa Anahtar Kelimeler: Antepfıstığı Sektörü, Ekonometrik Model, Türkiye

ABSTRACT Ms. Thesis AN ECONOMIC ANALYSIS OF TURKEY'S PISTACHIO SECTOR Adem AKSOY Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Economics Supervisor: Doç. Dr. Fahri YAVUZ Although Turkey is among gene centers and oldest producers of pistachio, she did not reach the satisfactory development level either in production and world markets. Decreases in export of pistachio because of low quality of production that did not meet world standards caused excess supply and stocks. This study is conducted to find out the roots of these major problems and offer solutions according to the results of the analysis. The material used in this study consists of primary data collected from the survey study with pistachio producers, processors and traders of pistachio and institutions associated with pistachio sector and secondary data provided from various institutions and resources. An econometric model of pistachio sector was built including supply, demand and stock equations and estimated using ordinary least square procedure. Most part of the regression model is explained well and comply with economic theory. Having high production costs because of low productivity and quality, Turkey is not able to compete in world market. Production that cannot be eliminated by domestic consumption under the circumstances of export decrease causes excess supply and stock. Negative and statistically important impact of export and domestic consumption on stock level in the model suggests that export and domestic consumption needs to be increased in order to lower stock level. According to survey results, support price that is the most important policy in the sector has not been implemented properly. To solve the economic problems that Turkey's pistachio sector faces, there needs to produce quality of pistachio in certain standards to meet the demands of world market, new orchards with irrigation system should be established to increase productivity and lower the cost and support price policy applications need to be improved by making it continuous, sufficient and paying it in time. 2002, 57 page Key Words: Pistachio Sector, Econometric Model, Turkey n