Yüksek irtifada yapılan ekspedisyona katılan üniversite öğrencilerinin beslenme durumu enerji harcamaları ve bazı fiziksel karakteristikleri

Abstract

Bu araştırmada, Kaçkar Dağında (3932 m) yapılan 11 günlük ekspedisyona katılan A.Ü. öğrencilerinin beslenme ve enerji harcama durumları ile, yüksek irtifada yapılan bu ekspedisyonun, öğrencilerin bazı fiziksel özelliklerine etkisi incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre; ekspedisyona katılan 13 erkek öğrencinin yaş ortalaması 22.9±0.9 yıl, boy ortalaması 174.48±1.49 cm, ağırlık ortalaması 66.31±2.1 kg, beden kitle indeksi 21.73+0.5 kg/m2, % vücut yağları 9.86±0.61 ve maksimum oksijen tüketimleri 47.71 ±1.81 ml/kg/dk dır. Deneklerin ekspedîsyonu gerçekleştirdikleri parkurun 60.257.7 m olduğu ve bunun için 9 günlük sürede 1696 dk yürüdükleri belirlenmiştir. Yürüyüş yapılan günlerde, yürüyüş için harcadıkları ortalama enerjinin 1267.2±50 kkal/gün, yürüyüş dışı aktiviteler için 2014.8±24.2 kkal/gün ve toplam olarak 3282.5±48.2 kkal/gün düzeyinde enerji harcadıkları bulunmuştur.ü Denekler 11 günlük ekspedisyon süresinin 2 gününü kampta dinlenerek geçirmişlerdir. Dinlenme günlerinde harcadıkları ortalama enerji miktarı ise 2475.4±47.4 kkcl olarak bulunmuştur. Bu bulgulara göre deneklerin 11 günlük toplam enerji harcamaları 3135.7±48 kkal/gün/birey düzeyinde gerçekleşmiştir. Ekspedisyon süresince denekler ortalama olarak 2414±58.9 kkal enerji tüketirken, besin öğelerinden proteini 77.2±1.55 gr, kalsiyumu 317±14 mg, demir 9.0±0.5 mg, A vitamini 10681100 IU, tiamini 0.78±0.04 mg, Riboflavini 0.74±0.03 mg, Niasini 7.6+0.4 mg ve C vitaminini 3.7±0.8 mg düzeyinde tüketmişlerdir. Denekler ekspedisyonun ikinci gününde 2460 m yükseklikten itibaren yüksek irtifanın hipoksik etkileri ile karşılaşmışlar ve deneklerde baş ağırısı, mide bulantısı, bitkinlik, uyuma isteği, hiperventilasyon, iştahsızlık gibi akut dağ hastalığı semptomları gözlenmiştir. Bu durumun etkisi 2. günden itibaren enerji ve besin öğesi tüketiminde, ilk güne göre bir azalmayla belirginleşmiştir. Denekler ekspedisyon süresince 1. günde tükettikleri kadar enerji ve besin öğesi tüketememişlerdir. Yürüyüşün başladığı 1. günde deneklerin 66.77±2.06 kg olarak belirlenen vücut ağırlığı 3. günden itibaren düşmeye başlamış (66.42±2.14 kg) ve son gün en düşük düzeye ulaşmıştır (65.28±2.02 kg). Deneklerin 1. günde belirlenen vücut ağırlığı ortalaması ile 9., 10. ve 12. gün ortalamaları arasındaki fark önemli bulunmuştur (sırasıyla P < 0.05, P < 0.01 ve P<0.01).Ankaraya dönüşte, deneklerin irtifadaki son güne göre kazandıkları 0.65 kg vücut ağırlığı P < O.OSdüzeyinde önemli bulunmuştur. Deneklerin gidiş ve dönüş ağırlık ortalamaları arasında gözlenen fark ise önemsiz bulunmuştur. Ekspedisyon sonrasında Ankara'ya dönüşte, deneklerin vücut yağının % 8.92±0.57'ye düştüğü bulunmuştur. Gidiş ve dönüş ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak önemlidir (P < 0.01). Deneklerin, ekpedisyon sonrası belirlenen maksimum oksijen tüketim kapasiteleri (43.6211.78 ml/kg/dk), ekspedisyon öncesine göre (47.7111.81 ml/kg/dk) önemli düzyede (P < 0.05) düşmüştür. ANAHTAR KELİMELER:Yüksek irtifa, Hipoksia, enerji harcaması, beslenme durumu, maksimum oksijen tüketim kapasitesi, akut dağ hastalığı.

In this research, the energy expenditure and nutritional status of students of Ankara University who took part in the expedition Lasted 11 days in high altitude, and the effects of this expedition to some physical characteristics of these students were determined. The average age of the 13 male students was 22.9±0.9 years, average height was 174.48±1.49 an, average weight was 66.31±2.1 kg, body mass index was 21.73±0.5 kg/m2, average body fat percentage was 9.86±0.61 and avarage maksimum oxygen consumption was 47.71±1. 18 ml/kg/min. The course in which the experiment took place was 60257.7 meters long and the subjects walked 1696 minutes in 9 days. It has been found that, in the days they walked, the average amount of energy that the subjects spent for walking was 1267.2±50 kcal/day. In the days subjects walked, the average daily energy expenditure that was spent for daily activities out of walking was found out as 2014.8±24.2 kkcal/day so the average total energy expenditure was 3282.5±48.2 kcal 1 day.IV The subjects rested for 2 days out of the total 11 days of the expedition. In these resting days, the average energy expenditure found out to me 2475.4±47.4 kkal. According to these findings, the total energy expenditure of the subjects for 11 days was resulted as 3135.7±48 kcal/day/man. In the expedition period, on the average, while the energy intake was 2414158.9 kcal, the subjects consumed 77.2il.55 gr protein, 317±14 mg calcium, 9.0±0.5 mg Iron, 1068±100 IU vitamin A, 0.78±0.04 mg tiamin 0.74±0.03 mg riboflavin, 7.6±0.4 mg niasin and 3.7±0.8 mg vitamin C. In the second day of the expedition, after the height of 2460 m, the subjects met with the effects of high altitude and symptoms of acuta mountaion sickness like headache, nausea, exhaustion, sleppliness, hyperventilasyon and anorexia. The effect has become clear after the second day with the decrease in energy and nutritional consumption with respect to the first day. The subjects were not able to consume energy and nutritional elements as much as they did in the first day. In the first walking day, the body weight which was measured to be 66.77±2.06 kg, began to decrease with the third day (66.42±2.14 kg) and reached to the lowest level in the last day (65.28±2.02 kg). The difference between the average body weight measured in the first day and in the 9 th, 10 th and 12 th days was found out to be significant (P<0.05, P<0.01 and P<0.01, respectively). The difference of the average body weight of the subjects between the last day of the expedition and when they returned back to Ankara, which was measured as 0.65 kg, was significant (P < 0.05).The observed differences in mean body weights before and after the expedition was insignificant. It was found that, the body fat ratios of the subjects has decreased to 8.92±0.57 %. The difference of the average fat ratios before and after the expedition was significant (P<0.01). Maksimum oxygen consumption capacity of the subjects (43.62±1.78 ml/kg/min) decreased significantly (P< 0.05) when compared with the capacity (47.71±1.81 ml/kg/min) before the expedition. KEY WORDS: High altitude, hypoxia, energy expenditure, nutritional status, maksimum oxygen consumption capacity, acute mauntain sickness.