Değişik dikim zamanlarında uygulanan farklı azot ve fosfor dozlarının patates (Solanum tuberosum)`in verim, verim unsurları ve kalitesi üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Bu araştırma, Erzurum yöresinde patates için en uygun dikim zamanı ve uygulanacak azotlu ve fosforlu gübre miktarlarını tespit etmek amacıyla 1996 yılında yapılmıştır. Deneme, 3 dikim zamanı (2, 17 ve 31 Mayıs), 5 azot (0, 6, 12, 18 ve 24 kg/da) ve 4 fosfor (0, 6, 12 ve 18 kg/da) dozlarının yer aldığı, `Şansa Bağlı Tam Bloklar Deneme Deseninde Bölünmüş Parseller` planına göre iki tekrarlamalı olarak düzenlenmiştir. Denemede tohumluk patates olarak Agria çeşidi kullanılmıştır. Dikim zamanları, patatesin çıkış oram, bitki boyu, sap sayısı, yumru sayısı, orta yumru oram, kuru madde oram, cips verimliliği ve cipsin yağ çekme oram üzerine istatistiki olarak etkili olmuş, incelenen diğer özellikler üzerine etkili olmamıştır. Genel olarak, dikimin erken yapılması ile çıkış oram, yumru sayısı, küçük yumru oram, özgül ağırlık, kuru madde oram ve cips verimliliği artmış, bitki boyu, sap sayısı, ocak basma ve dekara yumru verimi, büyük yumru verimi ve cipsin yağ çekme oram azalmıştır. Azot dozlarının artması ile çıkış oram, bitki boyu, ocak başına ve dekara yumru verimi, orta ve küçük yumru verimi artmış, azotun 18 kg'lık dozuna kadar, yumru sayısında, büyük yumru verimi ve oranında artış olmuş, bu dozdan sonra azalmıştır. Fosfor dozları incelenen özellikler üzerine istatistiki olarak etki etmemiştir. 12 kg'lık fosfor dozlarında yumru sayısı, dekara yumru verimi, büyük yumru verimi ve oram, büyük yumru verimi en yüksek olmuştur. Fosfor uygulanmadığı parsellerde çıkış oram, ocak başına yumru verimi, orta yumru verimi ve yumru oram ve cipsin yağ çekme oranı en fazla olmuş, 18 kg P205/da'lık fosfor dozunda bitki boyu, sap sayısı, ocak başına yumru verimi, dekara yumru verimi, büyük yumru oram cipsin yağ çekme oram en az olmuştur. Bu çalışmanın sonuçlarına göre; Erzurum koşullarında dekara yumru verimi yönünden patates dikiminin 17-31 Mayıs tarihleri arasında yapılması, dekara 24 kg azot uygulanması ve fosforlu gübre uygulanmaması kanısına varılmıştır.

SUMMARY This research was carried out to determine the most relevant sowing date amount of N and P fertilizer application on potato under Erzurum conditions in 1996. The experimental design was in completely randomized block design as split plots with two replications of three factors were three sowing date (2,17 and 31 May), five N doses (0, 6, 12, 18 and 24 kg/da) and four P doses (0, 6, 12 and 18 kg/da). Potato cultivar was Agria. Vigor ratio, plant height, tiller numbers, tubers numbers, medium size tuber ratio, dry matter ratio, chips yield and oil absorption of chips of potato were statistically affected by sowing dates. In general, when sowing was earlier, vigor ratio, tuber number, small gravity, dry matter ratio and chips yield increased, however, plant height, number of tillers, yield per hill and tuber yield per da, big tuber yield and oil absorption of chips decreased. The increasing N doses increased vigor ratio, plant height, tuber yield per hill and decar, However up to 18 kg N doses application, tuber number, big tuber yield increased but decreased at doses above that. The P doses did not effect on investigated properties statistically. At the application of 12 kg P/da, tuber number, tuber yield per da, big tuber yield and ratio were the highest. The parcels which were not applied P, vigor ratio, tuber yield pen hill, medium tuber yield, tuber ratio and oil absorption of chips were the highest. However, 18 kg PaOsper da application, plant height, tiller number, tuber yield pen hill, and da, big tuber ratio and oil absorption of chips were the lowest. According to the results, we can suggest that the most relevant sowing date of potato for Erzurum condition should be between 17-31 May and 24 kg N without P fertilizer should be apply.