Öğretmen adaylarının bilim anlayışları ve `fen, teknoloji ve toplum` dersinin bu anlayışlara etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkında sahip oldukları anlayışları tespit etmek, bu anlayışların yeterli olup olmadığını belirmek ve bu anlayışlara eğitim fakülteleri öğretim programında yer alan `Fen, Teknoloji ve Toplum` dersinin etkisini ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın örneklemi, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalından bir şube ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalından farklı üç şubeden toplam 212 öğretmen adayından oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının hepsi aynı öğretim elemanı tarafından yürütülen `Fen, Teknoloji ve Toplum` dersini almaktadırlar. Öğretmen adaylarının bilim anlayışlarını ve söz konusu dersin etkinliğini belirlemek amacıyla `VOSTS` madde bankasından araştırmanın amacına uygun olarak seçilen maddelerden oluşan test, 2002-2003 öğretim yılı güz yarıyılında dönemin başında ve sonunda ön-test ve son-test olarak uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler nitel bir yöntemle analiz edilmiştir. Sonuçta, öğretmen adaylarının bilimi daha çok süreç ve bilgi yapısı yönüyle tanımladıkları, `Fen, Teknoloji ve Toplum'' dersinin okutulmasından önce, bilimsel yasa, teori ve hipotezleri keşif olarak düşünürlerken dersi okuduktan sonra icat olarak düşündükleri belirlenmiştir. Dersten sonra bilimin olgularla ilgilendiği anlayışında artış olmuştur. Hem dersten önce hem de sonra bilim insanlarının bilimdeki rollerinin aşırı idealize edildiği, bilimsel teorilerin gerçeğin kopyaları olarak düşünüldüğü belirlenmiştir. Bilimsel yöntem ve modellerin kullanımı ile ilgili anlayışlarda olumlu yönde bir değişme olurken, bilimsel yöntemin tanımı ile ilgili anlayışlarda olumlu bir değişme gözlenmemiştir. Teori ve yasa arasındaki ilişkilerle ilgili anlayışlarda ise gelişmenin sağlandığı belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının, bilimde görüş birliği sağlama ve bilimsel bilginin niteliği konusundaki anlayışlarının dersten önce ve sonra modern bilim anlayışıyla uyuşmakta olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bilimin doğası, öğretmen adayları, `VOSTS`, fen, teknoloji -toplum

The aim of this study is to determine prospective teachers' views of the nature of science, whether these conceptions are equate or not and to investigate the influence of the `Science, Technology and Society` course, which takes part in education curriculum of education faculties, on these views. The subjects of this study consist of total of 212 prospective teachers, one classroom from the Department of Primary Teacher Education and two classrooms from the Department of Primary Science Education in Kâzım Karabekir Education Faculty in Atatürk University. All of the prospective teachers took the course of `Science, Technology and Society` course taught by the same lecturer. To investigate the effectiveness of the `Science, Technology and Society` course on prospective teachers' views of the nature of science, selected items, from the `VOSTS` question-bank, which are related to the aim of this study, were given to the subjects before and after teaching in the autumn semester of 2002-2003 academic year. The data were analyzed with a qualitative paradigm. Results indicated that majority of prospective teachers mostly explain science as a process and a body of knowledge. While they believe that science is a discovery before the course, after the course they believe that science is an invention. At the end of the course, there was an increase in teachers' conception that science deals with events. Both at the beginning and at the end of the course it was found that scientists' roles in the science were extremely idealized and scientific theories were considered as the copies of reality. While positive changes appeared in the conception of using the models and methods, negative changes appeared in the conception related to the definition of scientific method. In addition, an improvement was determined in the views of the relationship between the scientific theories and the scientific laws. Both at the beginning and end of the course it was determined those teachers' conceptions about making a consensus in scientific environment and the quality of scientific knowledge have gone compatible with contemporary science conception. Keywords: Nature of science, prospective teachers, `VOSTS`, science, technology, society