Halokondirotüller ve gala-kuersitolün yeni bir yöntemle sentezi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi HALOKONDURİTOLLER ve gala-KUERSİTOLÜN YENİ YÖNTEMLERLE SENTEZİ Arif BARAN Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Hasan SEÇEN Konduritol-A kuruluşuna sahip olan yeni bir bromokonduritol ve klorokonduritol hazırlanması için yöntem tanımlandı. Furan ve vinilen karbonatın Diels-Alder reaksiyonlarından hazırlanan endo- ve efeo-katılma ürünleri, hidrolizlerini (K2C03/MeOH) takiben asetilleme (Ac20/piridin) suretiyle diasetat türevlerine dönüştürüldü. eradb-Diasetatın CH2C12 içinde -78 °C'de bor trihalojenür (BBr3 veya BC13) yardımıyla halka açılmasından (la,2a,3P,6P)-6-halojeno-4- siklohekzen-l,2,3-triol 1,2-diasetatlar, bunların da asetillenmesi (AcCl) ile triasetatlar elde edildi. Triasetatların trans-esterleştirilmesi (MeOH/HCl), (loc,2a,3P,6P)-6-halojeno-4- siklohekzen-l,2,3-triolleri (X=Br veya Cl) verdi. endo-Diasetatın CH2C12 içinde BF3 yardımıyla halka açılması bir halojen değişimi suretiyle (la,2a,3P,6P)-6-kloro-4-siklohekzen-l,2,3-triol 1,2-diasetatı verdi. cis-l,2-İzopropilidendioksisiklohekza-3,5-dien bir molar eşdeğer m-CPBA ile yükseltgenmek suretiyle transoit bir epoksit oluşturur. Bu epoksitin trimetilsilil halojenürlerle muamelesi ve oluşan ürünlerin asetillenmesi (AcCl), (la,2a,3p,6p)-6- halojeno-4-siklohekzen-l,2,3-triol triasetatları (X=Br, Cl) verdi. Benzer bir şekilde epoksitin CH2C12 içinde asetil halojenürlerle (X=Br, Cl) reaksiyonu yüksek verimle direk olarak aynı triasetatları oluşturdu. gala-Kuersitol, 1,4-siklohekzadienden başlanarak yedi kademe reaksiyon ve toplam %68 verimle sentezlendi. 1,4-Siklohekzadienden üç adımda sentezlenen 5,6-dibromo-2,2- dimetilhekzahidro-l,3-benzodiokzolün sodyum metoksitle reaksiyonu (3aoc,5a,7aa)-5-metoksi- 2,2-dimetil-3a,4,5,7a-tetrahidro-l,3-benzodiokzolü verdi. Benzodiokzolün cis-hidroksilasyonu ve daha sonra AcCl ile asetillenmesi ile 5-O-metil-gala-kuersitol, bunun da %47 HBr ile hidrolizi ile gala-kuersitol elde edildi. 2003, 90 sayfa Anahtar kelimeler; halokonduritol, furan, vinilen karbonat, cis-1,2-benzendiol ketal, halka açılması.

ABSTRACT Ph.D. Thesis NEW METHODS FOR SYNTHESIS OF HALOCONDURITOLS AND gala- QUERCITOL ArifBARAN Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Chemistry Supervisor: Prof. Dr. Hasan SEÇEN A method for preparing a new bromoconduritol and chloroconduritol having a conduritol-A construction is described. A mixture of endo- and exo-cycloadduct derivatives prepared from the Diels-Alder reaction of furan and vinylene carbonate was converted to diacetate derivatives by hydrolysis (K2C03/MeOH) followed by acetylation (Ac20/pyridine). Boron trihalide (BBr3 or BCl3)-assisted ring-opening of e/w/o-diacetate in CH2C12 at -78 °C gave (la,2oc,3P,6P)-6- halogeno-4-cyclohexene-l,2,3-triol 1,2-diacetate from which the corresponding triacetate was prepared by acetylation (AcCl). ö-ans-Esterification of the triacetate (MeOH/HCl) afforded (la,2a,3P,6P)-6-halogeno-4-cyclohexene-l,2,3~triol (X=Br or CI). BF3-assisted ring-opening of enJo-diacetate in CH2C12 gave (la,2a,3P,6p)-6-chloro-4-cyclohexene-l, 2,3 -triol- 1,2-diacetate by means of halogen exchange. cis-l,2-Isopropylidenedioxycyclohexa-3,5-diene is oxidized by one molar equivalent of m- CPBA to give the transoid monoepoxide. A treatment of the epoxide with trimethylsilyl halides (X= Br, CI) followed by acetylation (AcCl) gives the (la,2oc,3p,6P)-6-halogeno-4-cyclohexene- 1,2,3-triol triacetates (X=Br, CI). In the same manner, the reactions of the epoxide with acetyl halides (X=Br, CI) in CH2C12 give directly the triacetates in high yields. ga/a-Quercitol was synthesized from 1,4-cyclohexadiene in seven steps and overall yield of 68%. Reaction of 5,6-dibromo-2,2-dimethylhexahydro-l,3-benzodioxole, synthesized starting from 1,4-cyclohexadiene in three steps, with excess NaOMe gave (3aa,5a,7aa)-5-methoxy-2,2- dimethyl-3a,4,5,7a-tetrahydro-l,3-benzodioxole. cis-Hydroxylation of the benzodioxole followed by acetylation with AcCl gave 5-O-methyl-ga/a-quercitol tetraacetate from which ga/a-quercitol was obtained by hydrolysis with 47% HBr. 2003, 90 pages Keywords: haloconduritol, furan, vinylene carbonate, cfs- 1,2-benzenediol ketal, ring-opening.