Türkiye`de yetiştirilen yerel makarnalık buğday çeşitlerinde genetik farklılığın polimorfik DNA analizi ile belirlenmesi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi TÜRKİYE'DE YETİŞTİRİLEN YEREL MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE GENETİK FARKLILIĞIN POLÎMORFİK DNA ANALİZİ İLE BELİRLENMESİ Taner AKAR Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ' Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Murat ÖZGEN Bu çalışmanın amacı yurdumuzun farklı bölgelerinden toplanan makarnalık yerel çeşitlerindeki genetik çeşitliliğin Rasgele Üretilen Polimorfik DNA (RAPD) yöntemiyle moleküler düzeyde belirlenmesidir. Moleküler belirleyicilere ek olarak morfolojik karakterlere de bu çalışmada yer verilmiştir Araştırmada 10 yerel makarnalık buğday çeşidi ile birlikte 3 tescilli çeşit, 15 adet 10 baz dizinlik primer ile taranmış ve bu primerlerden 12'si polimorfik bant üretmiştir. Elde edilen 92 adet RAPD lokusundan 80 tanesi polimorfik iken sadece 12'si monomorfiktir. Genellikle incelenen genetik çeşitlilik parametreleri tescilli çeşitlere oranla yerel çeşitlerde daha yüksek bulunmuştur. Bu parametrelerden; ortalama etkili allel sayısı İ. 40, gözlenen heterozigotluk 0.24, gen çeşitliliği 0.25 ve polimorfik lokus oram ise 89.96 olarak belirlenmiştir. RAPD belirleyicilerine dayalı hat ve çeşitler arası genetik mesafe ise 0.74 ile 0.99 arasında değişmiştir. Morfolojik karakterler ve RAPD belirleyicileri yönünden yerel çeşitlerde yüksek farklılıkların bulunması, bu materyallerden kaliteli ve daha yüksek yeni çeşitlerin geliştirilmesinin olanaklı olduğunu göstermektedir. 2002,110 sayfa ANAHTAR KELİMELER : genetik çeşitlilik, makarnalık buğday, moleküler karakterizasyon, morfolojik karakterizasyon, RAPD, Triticum durum Desf. ve yerel çeşitler

ABSTRACT Ph. D. Thesis DETERMINATION OF GENETIC DIVERSITY IN TURKISH DURUM WHEAT LANDRACES BY RAPD ANALYSIS Taner AKAR Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Murat ÖZGEN The aim of this study was to determine genetic diversity of durum wheat landraces collected from various regions of Turkey by means of RAPD markers. In addition to this, some morphological traits were also in the study. In this research, ten durum landraces and three cultivars were screened by using ten decamer of 15 RAPD primers and 12 of the primer produced polymorphic bands. Totaly, 92 RAPD loci were determined. 80 of these loci were polymorphic, while the others were monomorphic. Estimated genetic diversity parameters investigated in the research such as mean effective allel number, observed heterozygoty, proportion of polymorphic loci and gen diversity were generally higher in landraces than those of cultivars. Effective allel numbers, observed heterozygoty, gene diversity and proportion of polymorphic loci were 1.40, 0.24, 0.25 and 89.96, respectively. Genetic distances of the material based oh RAPD data changed between 0.74 and 0.99. Large variation observed in morphological traits and RAPD markers within landraces suggests that this variation can be used in improving new cultivars with higher yield and quality traits. 2002,110 pages Key Words: Durum wheat, genetic diversity, landraces, molecular markers, morphological traits, RAPD and Triticum durum Desf.