Meyve ve sebzelerde bazı mekanik özelliklerin ve zedelenmeye karşı duyarlılığın belirlenmesi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi MEYVE VE SEBZELERDE BAZI MEKANİK ÖZELLİKLERİN VE ZEDELENMEYE KARŞI DUYARLILIĞIN BELİRLENMESİ Yeşim Benal YURTLU Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makineleri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Doğan ERDOĞAN Bu çalışmada, meyve ve sebzelerin bazı mekanik özelliklerinin ve zedelenmeye karşı duyarlılıklarının belirlenmesi amacıyla bir sıkıştırma test ve ölçüm düzeneği ile bir çarpma test düzeneği geliştirilmiştir. Sıkıştırma test ve ölçüm düzeneği; hareketli platform, tutucu, dinamometre, silindirik batıcı uç, amplifikatör, PC kart, veri toplama ve kaydetme programı ile bilgisayardan oluşmaktadır. Sıkıştırma testlerinde kullanılan küresel sonlu silindirik batıcı ucun çapı 8 mm olup, yükleme hızı tüm ürünler için 7 mm/dak olarak belirlenmiştir. Yapılan sıkıştırma testleri sonucu her ürün için ayn ayn kuvvet-deformasyon eğrisi oluşturularak, biyolojik akma noktası veya kabuk yırtılma noktası için bu değerler belirlenmiştir. Çarpma testleri için kol boyu 50 cm olan bir sarkaç kullanılmıştır. Çarpma testleri, yalnızca armut ve elma çeşitleri için, ürünlerin 10 cm, 15 cm ve 20 cm'den metal yüzeye doğru serbest bırakılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, deneme materyali olarak 147-F1 ve Rawa-Fl hıyar çeşitleri, EF-49 ve Joker domates çeşitleri, Williams ve Ankara armut çeşitleri ile Starkspur Golden Delicious ve Starking elma çeşitleri kullanılmıştır. Denemeye alman ürünler tür özelliklerine göre farklı depo koşulu ve sürelerinde depolanarak, depo sürelerinin biyolojik malzeme özelliklerine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Denemeler sonunda ürünlerin elastiktik modülü, deformasyon enerjisi, deformasyon hacmi, sıkıştırma zedelenmesi duyarlılığı değerleri;, ayrıca çarpma testi uygulanan ürünler için çarpma sonucu oluşan zedelenme hacmi, absorbe edilen enerji miktarı ve çarpma zedelenmesi duyarlılığı değerleri belirlenmiştir. Bu özelliklere çeşit, depo süresi ve düşme yüksekliklerinin etkileri ile bunların ikili ve üçlü etkileşimlerinin ortaya konulabilmesi için istatistiksel analiz yapılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Genel olarak çeşit, depo süresi ve düşme yüksekliği, ölçüm ve hesaplama değerlerini belirgin olarak etkilemektedir. 2002, 96 Sayfa ANAHTAR KELİMELER: Biyolojik malzeme, meyve, sebze, mekanik özellikler, elastiklik modülü, zedelenme, zedelenme duyarlılığı

ABSTRACT Ph.D. Thesis DETERMINATION OF SOME MECHANICAL PROPERTIES AND SUSCEPTIBILITY TO BRUISING DAMAGE OF FRUITS AND VEGETABLES Yeşim BenalYURTLU Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Machinery Supervisor: Prof. Dr. Doğan ERDO?AN In this study, a compression test-measurement and impact test system were developed to determine some mechanical properties and bruise susceptibilitiy of fruits and vegetables. The compression test-measurement system composes of moving platform, holder, dynamometer, cylindrical die with spherical end, amplifier, PC card, software and computer. The cylindirical die was 8 mm and the loading rate of 7 mm/min was used during all the tests. The compressive force-deformation characteristics of each fruit or vegetable were determined with a view to obtaning information on the biological yield point or rupture point force and deformation for them. A pendulum with SO cm arm length was used for impact tests. Impact tests were performed only for pear and apple cultivars. Each fruit was dropped from 10 cm, 15 cm and 20 cm heights onto a metal surface. 147-F1 and Rawa-Fl cucumber cultivars, EF-49 and Joker tomato cultivars, Williams and Ankara pear cultivars and Starkspur Golden Delicious and Starking apple cultivars were used in the tests. To investigate the effects of storage time on the properties of the biological materials, samples according to the species were stored in different conditions and periods. Modulus of elasticity, deformation energy, deformation volume and compression bruise susceptibility were determined at the end of the tests. In addition, bruising volume, absorbed energy and impact bruise susceptibility were determined for the pear and apple cultivars. The statistical analysis was performed to determine the effects of the cultivar, storage time, drop height and their interactions on these properties. In generally, cultivar, storage time, and drop height affected all the measurement parameters significantly. 2002, 96 Pages Key Words: Biological material, fruit, vegetable, mechanical properties, modulus of elasticity, bruise, bruise susceptibility