Esmer ve siyah alaca sığırlarda subklinik mastitise etkili bazı çevre faktörleri ile bunların çeşitli meme özellikleri ve süt verimi ile ilişkileri

Abstract

ÖZET Doktora Tezi ESMER ve SİYAH ALACA SIĞIRLARDA SUBKLİNİK MASTİTİSE ETKİLİ BAZI ÇEVRE FAKTÖRLERİ ÎLE BUNLARIN ÇEŞİTLİ MEME ÖZELLİKLERİ ve SÜT VERİMİ İLE İLİŞKİLERİ. Ömer ÇOBAN Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Naci TÜZEMEN Meme başlarının uzunluk, çap, birbirinden uzaklıkları, yerden yüksekliği, meme ve meme başının form özelikleri ve CMT skorlarına ait veriler Ocak 2003 ile Haziran 2004 tarihleri arasında sağımdan önce ve sağımdan sonra toplanmıştır. İki değişik işletmede toplam 186 baş Esmer ve Siyah Alaca inekten her özellik için 412 ila 5139 arasında gözlem yapılmıştır. Çevre faktörleri, meme ve meme başı formu ile meme ve meme başından ölçülen özelliklerin subklinik mastitis oluşumu ile ilişkilerinin belirlenmesinde çoklu lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Meme başının lokalizasyonu dışındaki tüm çevre faktörlerinin, arka meme başlarının arasındaki mesafenin artmasının ve ön meme başlarının yerden yüksekliğinin azalmasının subklinik mastitis oluşumunda önemli risk faktörü olduğu belirlenmiştir. Sağımdan önce ve sonra, meme ve meme başından ölçülen özelliklerin hepsinin laktasyon sırasının artması ile değiştiği belirlenmiştir. Enfeksiyonlu meme lob sayısının artması ile günlük ortalama süt veriminin azaldığı bulunmuş ancak bu sonuç istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Subklinik mastitisli lob sayısı ile yağ oranı arasında ilişki tespit edilememiştir. Ortalama günlük süt verimi ile sağımdan önce ve sonra elde edilen tüm ölçümler arasındaki korelasyon katsayıları -0.183 ile 0.249 arasında hesaplanmıştır. Sağımdan önce ve sonra meme başı uzunluğu ve sağımdan önce meme başı çapı ile süt verimi arasındaki korelasyonlar hariç diğer tüm özelikler ile günlük ortalama süt verimi arasındaki korelasyonlar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Yağ oranı (%) ile elde edilen ölçümler arasındaki korelasyonlar genellikle düşük seviyede ve önemsiz bulunmuştur. Elde edilen sonuçlara göre meme ve meme başı formu esas alınarak yapılacak ıslah çalışmalarında subklinik mastitise yatkınlığın azaltılabileceği söylenebilir. 2005, 111 sayfa Anahtar Kelimeler: sığır, subklinik mastitis, meme formu, meme başı formu, çevre faktörleri

ABSTRACT Ph. D. Thesis EFFECTS of SOME ENVERIMENTAL FACTORS EFFECTIVE on SUBCLINICAL MASTITIS, and ITS RELATION BETWEEN VARIOUS UDDER - CHARACTERISTICS and MILK YILED of BROWN SWISS and HOLSTEIN COWS Ömer ÇOBAN Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Animal Science Supervisor: Prof. Dr. Naci TÜZEMEN Date belonging length and diameter of the teat udder clearance, distance between teats, from characteristics of teat as well as CMT scores from January 2003 to June 2004 were collected before and after milking. Numbers of observations per trait ranged from 412 to 5139 on 186 Brown Swiss and Holstein cows in two different farms. Non-genetic factors, udder and teat sharp and traits obtained from udder and teat and the relations between these traits with subclinical mastitis were practiced by logistic regression analysis. It was revealed that all of the non-genetic factors except for locatization of the teats, increasing of distane between rear teats, and decreasing of the udder clearance were significant risk factors for appearing subclinical mastitis. All of the characteristics were measured on udder and teat before and after milking changed with numbers of lactation increasing. Daily milk yield decrease with the numbers of infected udder lob inceased but it was not significant statistically. The numbers of subclinical mastitis lob were not relationship between milk fat%. Correlation coefficints between average daily milk yield and all characteristics before and after milking are found between -0.183 to 0.249. correlations between all traits except for length of teat, measured before and after milking, diameter of teat obtained before milking with average daily milk yield were found to be statistically significant. There is found unimportant and insignificant corrrelations between fat percentage. According to our study it can be said that subclinical mastitis susceptibily can be reduced by considering results of improvement studies based on udder and teat shape. 2005, 111 pages Keywords: Cattle, subclinical mastitis, udder shape, teat shape, environment factors. u