Bazı çok yıllık baklagil ve buğdaygil yem bitkileri saf ekim ve karışımlarında verim ile azot fiksasyonu ve transferinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi BAZI ÇOK YILLIK BAKLAGİL VE BUĞDAYGİL YEM BİTKİLERİ SAF EKİM VE KARIŞIMLARINDA VERİM İLE AZOT FİKSASYONU VE TRANSFERİNİN BELİRLENMESİ Halil İbrahim ERKOVAN Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Yunus SERİN Bu araştırma yalnız ve karışık olarak yetiştirilen baklagil (yonca ve çayır üçgülü)-buğdaygil (kılçıksız brom, kırmızı yumak ve domuz ayrığı) yem bitkilerinde kuru madde verimi, karışımda baklagil oranı, arazi kullanım etkinliği, rekabet gücü, azot oranı, azot verimi, azot kullanım etkinliği, azot fıksasyonu ve baklagilden buğdaygile transfer olan azot miktarlarının belirlenmesi amacıyla Erzurum sulu şartlarında 20Ö2, 2003 ve 2004 yıllarında yürütülmüştür. Uygulamalar arasında kuru madde verimi bakımından önemli farklılıklar olduğu saptanmış ve ÇÜ+DA, ÇÜ+KB ve Y+DA karışımları incelenen diğer saf ekim ve karışımlara göre daha yüksek kuru madde verimi vermiştir. AKE karışımlar arasında 1.42 ile 1.60 arasında değişim göstermiş, ÇÜ+DA ve Y+DA karışımlarında AKE değerleri diğer karışımlara göre daha yüksek olarak bulunmuştur. Azot oranı bakımından baklagillerin yalnız ekimi diğer uygulamalardan daha yüksek olmuş, ancak azot verimi bütün karışımlarda yalnız ekimlere göre daha fazla bulunmuştur. Azot kullanım etkinliğinin buğdaygillerin yalnız ekiminde baklagillere ve karışımlara göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Yonca ve çayır üçgülü yalnız ekildiklerinde (36.32, 32.10 kg/da) karışım olarak ekildiklerine (29.36, 30.27 kg/da) nazaran daha yüksek azot fikse etmişlerdir. Karışım olarak yetiştirilen baklagillerden buğdaygile transfer olan azot oranı %24.47 (Y+KB) ile %42.71 (ÇÜ+DA) arasmda değişim göstermiştir. Araştırma sonuçlarına göre yem bitkilerinin yalnız yetiştiricilikleri yerine karışım olarak yetiştirilmesi gerektiğine ve uygulamalar içerisinde ÇÜ+DA, ÇÜ+KB ve Y+DA karışımlarının üstün olduğu kanaatine varılmıştır. 85, 114 Sayfa Aaahtar Kelimeler: Yem Bitkileri Karışım, Kura Madde Verimi, Azot Kullanım Etkinliği, Azot Fiksasyonu, Azot Transferi

ABSTRACT Ph.D. Thesis DETERMINATION OF YIELD, NITROGEN FIXATION AND TRANSFER OF SOME PERENNIAL FORAGE LEGUMES AND GRASSES AND THEIR MIXTURES Halil Ibrahim ERKOVAN Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Yunus SERİN This study was conducted to determine dry matter yield, legume ratio, land equivalent ratio, nitrogen concentration, nitrogen yield, nitrogen use efficiency, nitrogen fixation and nitrogen transfer in pure stands and mixtures of legumes (alfalfa and red clover) and grasses (smooth brome, red fescue and orchard grass) in Erzurum irrigated conditions during 2002 and 2004. There were significantly differences among applications in terms of dry matter. Red clover+orchardgrass, red clover+smooth brome and alfalfa+orchardgrass gave statistically higher yields than the other mixtures and pure stands studied. Land equivalent ratio changed between 1.42 and 1.60 and Red clover+orchardgrass and alfalfa+ orchardgrass mixtures showed higher land equivalent ratio than the other ratio. Nitrogen concentration in pure stands of legumes was higher than the other applications, but nitrogen yield in all mixtures was high when compared to pure growing. Nitrogen use efficiency in pure grass stands was higher according to legumes and mixtures. Alfalfa and red clover fixed 36.32 and 32.10 kg/da in their pure stands and 29.36 and 30.27 kg/da in mixture growing, respectively. Nitrogen transfer to grasses from legumes changed between 24.47% in alfalfa+smooth brome and 42.71% in red clover+orchardgrass. From the results of the study, it was concluded that in mixture growing of forage legume and grasses was more advantage than their pure growing. The best suggestion is red clover+orchardgrass, red clover+smooth brome and alfalfa+orchardgrass mixtures. 2005, 114 pages Keywords: Forage Mixtures, Dry Matter Yield, Nitrogen Use Efficiency, Nitrogen Fixation, Nitrogen Transfer 11