Türkiye` deki bazı atıksu arıtma tesislerinden çıkan atık çamurların bitki besin elementleri ve ağır metal içeriklerinin yıl içindeki değişimi

Abstract

ÖZETYüksek Lisans TeziTÜRKİYE' DEKİ BAZI ATIKSU ARITMA TESİSLERİNDEN ÇIKANATIK ÇAMURLARIN BİTKİ BESİN ELEMENTLERİ VE AĞIR METALİÇERİKLERİNİN YIL İÇİNDEKİ DEĞİŞİMİDilek TERZİAnkara ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüToprak Anabilim DalıDanışman: Prof. Dr. İlhan KARAÇALÜlkemizde her geçen gün atıksu arıtma tesisleri sayısının artışına bağlı olarak bu tesislerdençıkan arıtma çamurlarının miktarının artış göstermesi ve atıkların ağır çevre sorunlarıyaratması, bertaraf edilmeleri konusunu gündeme taşımaktadır. Bu materyalin önemlimiktarda organik madde ve bitki besin elementlerini içermesi, tarım alanlarında gübremateryali olarak değerlendirilmesi olanaklarının araştırılmasını gerekli kılmaktadır. ÖzellikleAtıksu Arıtma Tesisleri İşletmelerinin, atıkları tarımsal alanlarda kullanmayaözendirmesinden ve bu uygulama sonucu topraklarda ortaya çıkabilecek ağır metel kirliliğiriskinden dolayı bu çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur. Çalışmada, Kayseri, Bafra, Bursa,Eskişehir, İnegöl ve Ankara gibi farklı nüfus ve sanayileşme özelliklerine sahip kentlerinAtıksu Arıtma Tesisleri' nden alınan arıtma çamurlarının, bitki besin elementleri ve ağır metaliçeriklerinin yıl içerisindeki değişimi araştırılmıştır.Elde edilen sonuçlara göre, tesislerin tamamının organik madde ve azot içerikleri açısındanzengin, fosfor kapsamlarının yeterli ve potasyum içeriklerinin ise düşük olduğu tesbitedilmiştir. Tesislerin tümünde tuz içeriklerinin yüksek olduğu, BUSKİ Batı ve Doğutesislerinin proseslerinin farklı olmasından dolayı, bitki besin elementlerinin ve tuziçeriklerinin diğer tesislerden daha düşük olduğu bulunmuştur. Tesislerin tamamından alınançamurlardaki Cu, Cd, ve Pb düzeyleri, Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ağır metalsınır değerlerinin altında kalırken, BUSKİ Doğu Tesisi' nde Cr ve Ni, BUSKİ Batı Tesisi' ndeZn, KASKİ Tesisi' nde Ni ve ASKİ Tesisi' nde ise Zn düzeylerinin bu sınır değerleri aştığıbelirlenmiştir.Araştırma bulguları, ilgili Yönetmelikteki sınır değerlerini aşan ağır metal içeriğine sahiparıtma çamurlarının tarımsal amaçla kullanılması durumunda toprak kirliliği oluşabileceğinigöstermiştir.2007, 77 sayfaAnahtar Kelimeler: Arıtma çamuru, ağır metal, atıksu arıtma tesisi,

ABSTRACTMaster ThesisIN-YEAR VARIATIONS IN PLANT NUTRIENTS AND HEAVY METALCONTENTS OF SEWAGE SLUDGES DERIVED FROM SOME WASTEWATERTREATMENT PLANTS IN TURKEYDilek TERZİAnkara ÜniversityGraduate School of Natural and Applied SciencesDepartment of Soil ScienceSupervisor: Prof. Dr. İlhan KARAÇALDue to the increased sewage sludge production originating from the increased number oftreatment plants in Turkey, the issue of the removal of high volume of sewage sludge andassociated environmental problems create a challenge of high priority. The fact that sewagesludge contains significant amount of organic matter and plant nutrient makes it obligation toinvestigate the possible use of sewage sludges as fertilizer on agricultural soils. The deperturepoint for the study is to draw attention to heavy metal pollution in soil that may be caused bythe encouraged use of sewage sludge on soils. Within the context of the study, calendricalvariations in plant nutrients and heavy metal contents of sewage sludge, discharged fromwastewater treatment plants in some provincial and municipal centers with differentdemographic structure and industrial development such as Ankara, Kayseri, Bursa, Eskişehir,İnegöl and Bafra, were investigated.Results obtained reveal that sludges from treatment plants are rich in organic matter andnitrogen; phosphorus is sufficient, potassium is low and salt contents of BUSKİ Batı andDoğu plants are lower than the rest, due to different treatment process. Cd, Cu and Pb levelsare below the heavy metal limit values foreseen by the Soil Pollution Countrol Regulation,however, Cr and Ni at BUSKİ Batı, Zn level at BUSKİ Doğu, Ni level at KASKİ and Zn levelat ASKİ plant are above the limits.Findings show that if sewage sludges comprising heavy metal contents above the limitsstipulated by the regulation are applied on soil for agricultural purposes, soil pollution mayoccure.2007, 77 pagesKey Words: Sewage sludge, heavy metal, wastewater treatment plant