Bayramhacılı, Tekgöz ve Çiftgöz (Kayseri) sıcak ve mineralli sularının hidrojeokimyasal incelenmesi

Abstract

Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilimdalı bünyesinde yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada Kayseri il merkezinin batısında, Himmetdede kasabası sınırları içerisindeki Bayramhacılı, Tekgöz ve Çiftgöz sıcak ve mineralli su kaynaklarının hidrokimyasal özellikleri incelenmiştir. İnceleme alanındaki mermerler ve siyenitlerin üst kuşakları yoğun tektonizma etkisi altında kazandıkları çatlaklı yapı ve süreksizlikler nedeniyle Bayramhacılı sıcak ve mineralli kaynaklarının rezervuarını oluştururlar. Tekgöz ve Çiftgöz sıcak kaynaklarının rezervuar kayacını mermerler ve bazaltlar oluşturmaktadır. Bölgede yoğun olarak etkinliği gözlenen volkanizmanın gölsel kireçtaşı ardalanmalı, piroklastik ürünleri sıcak sular için geçirimsiz tavanı oluşturmaktadır. Meteorik kökenli oldukları belirlenen suların ısınmasının ise jeotermal gradyanın yanı sıra, Miyosen'den günümüze kadar etkinliği gözlenen volkanizmayı besleyen, henüz soğumasını tamamlamamış olabileceği düşünülen mağma haznesi vasıtasıyla gerçekleşmektedir.Hidrokimyasal incelemede, Bayramhacılı sıcak ve mineralli kaynakların Ca-Na-HCO3 tipinde, Tekgöz ve Çiftgöz sıcak kaynaklarının ise Ca-Mg-HCO3 su tipinde oldukları belirlenmiştir. Sıcak ve / veya mineralli su kaynaklarında yapılan jeotermometre hesaplamaları ile suların rezervuar sıcaklıkları en fazla 85ºC bulunmuştur.Hidrokimyasal ve izotopik özellikler Bayramhacılı sıcak ve mineralli kaynaklarının Tekgöz ve Çiftgöz sıcak kaynaklarına göre daha derin dolaşımlı olduklarını ve su-kayaç etkileşiminin bu kaynaklarda daha baskın olduklarını göstermektedir.Bazalt ve siyenitik kayaçların petrografik özellikleri bu kayaçların sıcak sularla etkileşim halinde oldukları, yoğun şekilde killeşme, serisitleşme, iddingsitleşme türü ayrışmalar, süreksizliklerinde demir boyamaları ve karbonat çökelleri izlenmektedir. Kayaçların kimyasal analiz sonuçları, hidrotermal ayrışmaya bağlı olarak değerlendirildiğinde bu kayaçların ayrışmayla birlikte Fe2O3, K2O, P2O5, Na2O ve SiO2 bakımından tüketildikleri belirlenmiştir.

In this study, which prepared as MSc thesis at Ankara University Graduate School of Applied Sciences Department of Geological Engineering hydrochemical, properties of Bayramhacılı, Tekgöz and Çiftgöz thermal and mineral waters at Himmetdede vicinity of Kayseri have been investigated. The marbles and the upper parts of syenites, which fractured and fissured because of the effects of highly tectonism, at the study area, formed the reservoir of Bayramhacılı thermal and mineral springs. Tekgöz and Çiftgöz springs reserviors are marbles and basalts. The pyroclastic products with lacustrine limestone intercalations of intense volcanism in the study area, formed the impervious cover rocks. Warming of waters which have meteoric origin are provided by both geothermal gradient and recently active magma chember which feeds the volcanism from Miocene to recent.By hydrochemical studies it is determined that Bayramhacılı thermal and mineral springs are Ca-Na-HCO3 type, Tekgöz ve Çiftgöz thermal springs are Ca-Mg-HCO3 water type. The reservoir temperatures of thermal and / or mineral waters are calculated at maximum 85ºC by the geothermometry calculations.Hydrochemical and isotopic properties of waters presents Bayramhacılı thermal and mineral springs are relatively deep circulated and more effected by the water-rock interaction then Tekgöz ve Çiftgöz thermal springs.The petrographic properties of basalts and syenites shows that these rocks have been interacted with thermal waters and these rocks are highly clayed, sericited, iddinsited. In disconformites of this rocks Fe paintings and carbonate sedimantations are determined. Chemical analyses results of these rocks presents these rocks have been depleted with Fe2O3, K2O, P2O5, Na2O andSiO2 by the hydrothermal alteration.