Aterosklerozlu şahısların eritrositlerinde süperoksit dismutaz, glutatyon peroksidaz, katalaz aktiviteleri ve malodialdehit düzeyleri

Abstract

ÖZET Vücutta çeşitli yollarla oluşan serbest radikaller, birçok hastalığın etiyolojisinde önemli role sahiptir. Ateroskleroz patogenezinde de en can alıcı olay lipit peroksidasyonu olarak bilinen serbest radikal aracılı mekanizmadır. Eritrositler, vücutta oksidan strese en fazla maruz kalan hücrelerdendir ve buna karşı güçlü bir antioksidan savunma sistemine sahiptirler. Bol miktarda antioksidan enzim içerirler. Biz bu çalışmada, eritrosit antioksidan sisteminin aterosklerotik hastalardaki durumunu, oksidan stresin aterosklerozdaki muhtemel rolünü ve bunun eritrosit MDA düzeylerine etkisini gözlemeyi amaçladık. Bu amaçla klinik ve laboratuvar incelemeleri ve koroner anjiografi ile ateroskleroz hastalığı tanısı konmuş 39 şahıs çalışma grubu olarak kullanıldı. 39 sağlıklı şahıs ise kontrol grubu olarak belirlendi. Her iki grupta da 13 'er kişi kronik sigara içicileriydi. Gruplardan alınan kanların eritrositleri ayrıldı ve elde edilen eritrosit hemolizatında antioksidan enzimler olan SOD, GSH-Px ve CAT aktiviteleri ile üpit peroksidasyön ürünlerinden olan MDA düzeylerine bakıldı. Eritrosit SOD aktiviteleri açısından hasta (3168,3 ± 270,2) ve kontrol grubu (3108,5 ± 229,5) arasında belirgin bir fark bulunamadı fakat eritrosit GSH-Px ve CAT aktiviteleri aterosklerotik hasta grubunda (sırasıyla 5,94 ± 0,71 ve 38459,0 + 4908,6), kontrol grubuna göre (sırasıyla 7,10 ± 0,60 ve 40959,2 ± 7808,2 ) belirgin olarak düşük bulundu ( sırasıyla p<0.0005 ve p<0.05). Eritrosit MDA düzeyleri ise hasta grubunda (220,06 ± 110,90), kontrol grubuna göre (178,41 ± 46,39) belirgin olarak yüksekti (p<0.025). Sigara içmeyen hasta grubunda eritrosit GSH-Px ve CAT aktiviteleri (sırasıyla 6.12 ± 0.84 ve 38829.0 ± 3490.3) sigara içmeyen kontrol grubunun değerlerinden (sırasıyla 7.12 ± 0.60 ve 42304.1 ± 2113.3) anlamlı şekilde düşük bulundu (sırasıyla p<0.0005 ve p<0.0005). Eritrosit MDA düzeyleri ise sigara içmeyen hasta grubunda (219.18 ± 110.40), kontrol grubuna göre (173.86 ± 40.77) anlamlı şekilde yüksekti (p<0.05). Sigara içen hasta grubunda yine eritrosit GSH-Px ve CAT aktiviteleri (sırasıyla 5.50 ± 0.71 ve 38658.7 ± 2422.4), kontrol grubunun değerlerine göre (sırasıyla 6.94 ± 0.63 ve 41973.8 ± 31 10.7) belirgin olarak düşüktü (sırasıyla p<0.0005 ve p<0.005). Kontrol grubundaki sigara içenlerle içmeyenler karşılaştırıldığında sigara içenlerde eritrosit MDA düzeyleri artışı belirgindi (p<0.05). Hasta grubundaki sigara içenlerle 44içmeyenler karşılaştırıldığında da sigara içenlerde eritrosit GSH-Px aktiviteleri anlamlı şekilde düşük bulundu (p<0.025). Sonuç olarak, çalışmamızda aterosklerotik hastaların eritrositlerinde enzimatik antioksidan savunma sisteminin zayıfladığı ve oksidan stresin arttığı, sigaranın bu duruma belirgin bir katkısının olmadığı gözlenmiştir. Antioksidan sistemdeki bu zaafiyetin ortadan kaldırılabilmesi için aterosklerotik hastaların dışarıdan antioksidanlarla desteklenmesi yararlı olabilir. 45

SUMMARY Free radicals are generated in different ways in the body and play important roles in the etiology of many diseases. The free radical process known as lipid peroxidation play a crucial role in the pathogenesis of atherosclerosis. Erythrocytes are the cells which are exposed to oxidant stress abundantly in the body and exert a strong antioxidant defense against it. They contain a battery of antioxidant enzymes. In this study, we aimed to observe the enzymatic antioxidant system in the erythrocytes from atherosclerotic patients, the possible role of oxidant stress in the onset of atherosclerosis and the effect of oxidant stress on the erythrocyte MDA levels. For this aim, blood samples from 39 atherosclerotic patients who were diagnosed by clinical and laboratory investigations and coronary angiograpy and 39 healty subjects were obtained. 13 subjects in each group were chronic smokers. Erythrocytes were seperated from blood and the activities of antioxidant enzymes SOD, GSH-Px and CAT and the levels of the lipid peroxidation product, MDA were studied in the erythrocyte haemolysate. There were no meaningful changes between erythrocyte SOD activities of patients (3168,3 + 270,2) and controls (3108,5 ± 229,5), but the activities of erythrocyte GSH-Px and CAT in the patient group (5,94 + 0,71 and 38459,0 ± 4908,6 respectively) were found to be significantly decreased when compared with those of the control group ( 7,10 ± 0,60 and 40959,2 ± 7808,2 respectively) (p<0.0005 and p<0.05 respectively). Erythrocyte MDA levels of the atherosclerotic patients (220,06 ± 110,90) were found to be significantly increased when compared with those of controls( 178,41 ± 46,39) (p<0.025). Erythrocyte GSH-Px and CAT activities of nonsmokers in the patient group (6.12 ± 0.84 and 38829.0 ± 3490.3 respectively) were found to be significantly decreased when compared with those of nonsmokers in the control group (7.12 ± 0.60 and 42304.1 ± 2113.3 respectively) (p<0.0005 and p<0.0005 respectively). Erythrocyte MDA levels were significantly increased in nonsmokers of the patient group (219.18 + 1 10.40) when compared with those of the control group (173.86 ± 40.77) (p<0.05). Erythrocyte GSH-Px ve CAT activities were found to be lower in smokers of the patient group (5.50 + 0.71 and 38658.7 ± 2422.4 respectively), than the activities in smokers 46of the control group (6.94 ± 0.63 and 41973.8 ± 31 10.7 respectively) (p<0.0005 and p<0.005 respectively). When smokers and nonsmokers in the control group were compared, a significant increase in erythrocyte MDA levels was observed in smokers (p<0.05). When smokers and nonsmokers in the patient group were compared, a significant decrease in erythrocyte GSH- Px activities was also found in smokers (p<0.025). In conclusion, it is observed that enzymatic antioxidant defence system is weakened and the oxidant stress is increased in the erythrocytes of the atherosclerotic patients. Smoking is found to have no effect on this situation. In order to eliminate the weakness of the antioxidant system, it may be beneficial to supplement the aterosclerotic patients with some antioxidants. 47