Yozgat-Yerköy-Belkavak Köyü civarı kalsedon ve ametist oluşumlarının incelenmesi

Abstract

Yozgat ?Yerköy ? Belkavak Köyü civarında volkanik kayaçlar içinde kalsedon, kuvars ve ametist oluşumları izlenmektedir. Mineralojik, petrografik ve jeokimyasal çalışmalar sonucu inceleme alanında andezit (bazaltik andezit-?), killeşmiş camsı tüf, riyodasit/dasit ve aglomeralar ayırtlanmış ve haritalanmıştır. Ayrıca inceleme alanında izlenen fosilli kumlu kireçtaşlarında Bartoniyen katını veren mikrofosiller saptanmıştır. Andezitik lavların sığ denizel ortama çok evreli olarak aktıkları ve her evre arasında alterasyon geçirdikleri düşünülmektedir. Bu kayaçlarda izlenen yeşil renkli alterasyon damar ve zonlarında polarizan ve cevher mikroskobisi, X-Işınları kırınım ve Raman Spektrografisi çalışmaları ile saptanan seladonit, fillipsit, smektit, hematit ve kalsit parajenezi denizaltı ortamında 100°C'nin (olasılıkla da 40°C'nin) altında düşük sıcaklık hidrotermal alterasyonu süreçlerini geçirdiklerine işaret etmektedir. Yapılan jeokimyasal çalışmalar bu alterasyon süreçleri sırasında SiO2, MgO, Fe2O3, K2O, Rb, Cs ve U değerlerinde belirgin zenginleşmeler ancak Al2O3, CaO, Na2O, MnO, Ba, Sr, Zr ve Y değerlerinde önemli azalmalar olduğunu göstermiştir.Genellikle kalsedon yer yer de onlara eşlik eden kuvars ve ametistlerden oluşan silis damarları andezit, altere andezit, seladonitli yeşil renkli alterasyon damarları ve killeşmiş camsı tüfleri kesmektedir. Aglomeralar içinde kayaç parçaları ile birlikte bulunmaktadır.Kuvars ve ametistlerde yapılan sıvı kapanım çalışmaları kalsedonik evreden sonra kuvars oluşumları evrelerinde silisli çözeltilerin ısısının 200°C'lerden 370°C'lere kadar çıktığını ve sonra 120°C'lere kadar düştüğünü göstermiştir. Genellikle %8'in altındaki tuzluluk oranları kuvars ve ametistlerin oluşumları sırasında meteorik suların etkili olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak bu oluşumların olasılıkla riyodasit/dasit volkanizmasından sonraki artık silisli çözeltilerin sığ denizel fasiyesten sonra karasal ortam koşullarında kırık ve çatlaklara yerleştiğini düşündürmektedir.

Chalcedony, quartz and amethyst crystals are observed in volcanic rocks around Belkavak village of Yerköy town in Yozgat. Andesite (basaltic andesite-?), argillized vitric tuff, rhyodacite /dacite and agglomerate are determined by mineralogical, petrographical and geochemical studies and are mapped. Microfossils indicating Barthonien age are found in fossillized sandy limestones in the study area.It is considered that multi phase andesitic lavas are flown into shallow seawater and between each flow phase an alteration period is developed. Green colored alteration veins and zones in these rocks are characterized by celadonite, phillipsite, smectite, hematite and calcite paragenesis which are determined by polarizan and ore microscopical, XRD and Raman Spektrographical studies. This paragenesis point out low temperature hydrothermal alteration processes run below 100°C (probably 40°C) temperatures under submarine environment. Geochemical studies revealed that SiO2, MgO, Fe2O3, K2O, Rb, Cs and U enrichments but Al2O3, CaO, Na2O, MnO, Ba, Sr, Zr and Y depletions in green colored alteration veins during the alteration processes. Siliceous veins including mainly chalcedonic formations accompanied by sparsely quartz and amethyst crystals cut andesite, altered andesite, green colored alteration veins and argillized vitric tuffs, but are found as veins in volcanic rock fragments of agglomerates. Fluid inclusion studies carried out on quartz and amethyst crystals show that the heat of siliceous solutions after chalcedonic phase should rise from 200°C to 370°C and afterwards decreased to 120°C. Salinities generally under 8% point out that meteoric water were the dominant water in the environment during the formation of quartz and amethysts. Consequently, siliceous solutions occur as relict solutions after rhyodacitic /dacitic volcanism which have been brought to the fractures and cracks of andesites and tuffs under continental environment conditions after submarinal basins have been ceased.