Yazır Göleti ve Havzası siltasyon sorunlarının araştırılması

Abstract

- 46 - ÖZET Havza ve hazne sorunlarının çözümü veya alınacak önlemlerin belirlenmesi birim alandan oluşacak toprak kaybını saptamakla mümkün olacaktır. Bu düşünceden hare ketle, 20 Nisan 1988' den itibaren Marmara Bölgesi Tekirdağ il sınırları içinde il merkezine 12 km uzaklıkta ve batısında yer alan yazır göleti ve su toplama havzasında Çalışmalara başlanmış ve bir yıl süreyle yürütülmüştür. Akarsularla taşınan katı maddeler hakkında yeterli ve güvenilir bilgi edinmek amacıyla, dere yatağı üzerinde belli bir profilde kurulan istasyondan akarsu debi değişimlerinin bütün aralığını kapsayacak şekilde, derinlik entegrasyon yöntemiyle yeterli bir süre aksaksız olarak askı-sediment debisiyle eş zamanlı olarak akım ölçümleri yapılmıştır. Alınan örnekler laboratuvarda fırında kurutulup derinlik ortalaması alınarak g/L cinsinden katı madde içerikleri saptanmıştır. Su toplama havzasına ait istasyondan geçen su miktarından debi, alman örneklerden de ortalama konsantrasyon bulunarak istasyon için sediment-debi ilişkisini veren sediment-anahtar eğrisi bulunmuştur. Ayrıca taşman sedimentin ve sediment konsantrasyonunun aylara göre dağılımı grafiksel olarak verilmiştir. Buna. göre en fazla sediment 950 ton olarak Aralık ayında gelirken, en az da Temmuz ayında- 47 - 0.625 ton olarak bulunmuştur. Ağustos, Eylül, Ekim, aylarında akarsu kurumuş, Şubat ayında ise taşman sediment miktarı sıfır olarak bulunmuştur. Araştırma sonucu havza sediment verimi 7092.32 2 Ton/yıl, 179.46 Torı/yıl/km olarak bulunmuştur. Ayrıca 25 yılda tesise gelecek sediment miktarı ise 265962 m /25 yıl olarak hesaplanmıştır. Havzadan gelecek toplam sedimentin hesaplanması için ölçüm çalışmalarının yanı sıra, iklim »toprak ve arazi kullanma esasına uygun olarak geliştirilen Amprik formüller kullanılarak bulunan değerler ölçüm ile bulunan değer havzanın esas sediment verimi kabul edilerek karşılaştırma yapılarak % yaklaşım nisbetleri saptanmıştır (Çizelge 4). Ölçüm sonucuna en yakın değer, Pornier'in 2. formü lü (20221. 6 ton/yıl), Schaklıstsch (19662.6 Ton/yıl) olma- sına rağmen denemeye dayanan; toprak koruma, Bitki amenajmazi ve fizyografik faktörler ile sediment ulaşım nispeti titizlikle seçildiği takdirde müsgrave formülünün gerçeğe en yakın sonucu vereceği kanısındayız.

- 48 - 7. SUMMARY The solution of the problems of water sheed and reservoir, and the determination of preventive measures are possible by determining the erosion from unit area. From the point of wiev of this, in this study at yazir small dam in Tekirdağ in Marmara region, sediment measur- ments have done through out one year. In order to collect the information about sediment a station was estabilished an a section of riverbed. Se diment and flowrate at a periot covering all fluctuations of flow rate, was measuved simultanausly by depth integra tion method. By drying the water sediment samples and by taking depth averages the quantity of sediment was computed in g/L Prom flow rates and sediment consentration of water samples, the sediment-stream size curve was obtained for station. In addition, the change of sediment and sediment consentration in terms of months, was given grafically. Maximum sediment was came inr December (950 ton), and mini mum sediment came in July ( 0.625 ton). în August, September and October, the river had no water. In february. The water in river had no sediment. Thus the sediment yield of water shed was found as p 7092.32 t/year and 179.46 t /year-km the quantity of sedi ment may be come in 25 year was computed as 2659 62 m5- 49 - In addition to sediment measurments, by using some empirical equations developed accordung to elimate, soil and field management sediment quantites was computed and these values was compared with the results of measure ment. Althoug fornier's second equation and schaklistsch's equation was given values, 20221.6 t/year and 19662.6 t/year respectively, close measure of values, it can be told that müsgrave's equation which is experimental will give the best results provided that plant management, phisiografic factors, soil conservation and sediment achieve ratio are selected conveniently.