Ardahan Kura Nehri ve yakın çevresi alan kullanımlarının belirlenmesi ve optimal alan kullanım önerileri

Abstract

Günümüzde dogal ve kültürel kaynaklar hızla tükenmekte ancak buna karsılık etkili olabilecekkoruma yaklasımları sergilenememektedir. Mevcut kaynaklar da yanlıs alan kullanımları veyogun kullanımlar neticesinde yok olma tehlikesi ile karsı karsıya kalmaktadır. Dogru ve etkilikaynak yönetimi ve plan kararlarının alınabilmesi için, ekolojik yapıyı korumayı hedef alanoptimal alan kullanımlarının hassas bir sekilde belirlenmesi gerekir. Bu kapsamda oldukçazengin ve bakir kaynak degerlerine sahip olan Ardahan Kura Nehri ve yakın çevresinde ekolojikyapıya uygun Optimal Alan Kullanımlarını belirlemek amacıyla bu çalısma yapılmıstır.Arastırma alanında alan kullanımlarının belirlenmesinde dogal ve kültürel kaynak degerleriayrıntılı bir sekilde ele alınmıs, Tarım, Çayır, Mera, Orman, Yerlesim, Turizm ve Rekreasyonile Koruma alanlarından olusan yedi farklı alan kulanım tipi için ekolojik uygunluk haritalarıolusturulmustur. Çalısmada yüksek hassasiyette, dogru ve etkili alan kullanımlarınınbelirlenebilmesi amacıyla Cografi Bilgi Sistemleri araç olarak kullanılmıstır. Yapılandegerlendirme sonuçlarına göre 94086 ha.'lık arastırma alanının 25479 ha.'ı (%27,08) tarımalanı, 20895 ha.'ı (%22,21) mera alanı, 18858 ha.'ı (%20,04) çayır alanı, 9767 ha.'ı (%10,38)orman, 7955 ha.'ı (%8,46) koruma ve turizm-rekreasyon alanları, 4175 ha.'ı (%4,44) yerlesimalanı ve 6957 ha.'ı (%7,39) sulak alanlar için uygun oldugu belirlenmistir. Optimal alankullanımı, mevcut durum ile karsılastırıldıgında çayır ve mera olması gereken alanların tarımalanları olarak kullanıldıgı, Ardahan kent merkezi hariç diger yerlesim alanlarının tarım, çayırve mera alanları üzerinde kuruldugu, orman varlıgının artırılması amacıyla agaçlandırmaçalısmaları için potansiyel alanların bulundugunu, rekreasyon ve korumaya uygun alanlarınbugüne kadar göz ardı edildigi belirlenmistir.Sonuç olarak zengin potansiyel kaynak degerlerine sahip olan Ardahan Kura Nehri ve yakınçevresi yanlıs alan kullanımları ve planlama eksiklikleri nedeniyle mevcut potansiyeldenyeterince faydalanamadıgı belirlenmistir. Yanlıs alan kullanımlarının önlenebilmesi amacıylabölgesel yönetimlerin kısa vadede alan kullanım kararlarını alması gerekmektedir. Çevreyeduyarlı fiziksel planlama çalısmalarına gidilmesi, kaynakların koruma-kullanma dengesiiçerisinde turizme kazandırılması ve tanıtımının yapılmasının, ekonomisi sadece hayvancılıgadayalı bölge halkı için oldukça önemli oldugu tespit edilmistir.Anahtar Kelimeler: Alan Kullanımı, Optimal Alan Kullanımı, Alan Kullanım Planlaması,Ekolojik Planlama, Peyzaj Ekolojisi, Sulak Alanlar, Ardahan, Cografi Bilgi Sistemleri.

Today, natural and cultural reserves are being rapidly lost; however, no efficient protectionapproaches are being put forward. Existent reserves face with the danger of extinction as theresult of the land-misuses and excessive utilisation. In order to make accurate and effectivereserve management and planning decisions, optimal land-uses targeting the preservationecological structure should be determined elaborately. In this respect, in the study, optimal landusesin convenience with the ecological structure in the close proximity of the river of Kura,Ardahan, which has diverse and untouched reserve values, were determined.In the study area, natural and cultural reserve values were studied in detail in the determinationof the land-uses, and ecological suitability charts for seven different land uses includingAgricultural, Rangeland, Pasture, Forest, Settlement, Tourism and Recreation and Conservationareas were prepared. In the study, in order to determine the high-resolution, accurate andeffective land uses, Geographical Information Systems were used as tools. According to theoptimal land-use evaluations in the study, 25,479ha (27.08%) of the study area, whichcomprises of an area of 94,086ha, was determined to be agricultural area, while 20,895ha(22.21%) is rangeland area, 18,858ha (20.04%) is pasture area, 9,767ha (10.38%) is forest area,7,955ha (8.46%) is conservation and tourism-recreation areas, 4,175ha (4.44%) is settlementarea and 6,957ha (7.39%) is wetland area. When compared the optimal and existent land-uses, itwas determined that the areas that should be used as rangeland and pasture areas are used for theagricultural purposes; the settlement areas in the study area out of the city of Ardahan, arelocated on the agricultural, rangeland and pasture areas; potential areas for the forestation arepresent on the study area; and the areas suitable for the conservation and recreation have beenignored so far.As a consequence, existent potentials of the study area, which has vast potential reserve values,has not yet been utilised due to the lack of planning and land-misuses. In order to avoid theland-misuses, local administrations should make their urgent land-use decisions. It was alsodetermined that physical planning efforts sensitive to the environment should be realised,existent reserves should be presented to the use of tourism in a protection-use balance andintroduced to the native and foreign visitors and by this way the economy of the region which isbased solely on the livestock can be developed.Keywords: Land-use, Optimal Land-use, Land-use planning, Ecological planning,Landscape ecology, Wetlands, Ardahan, Geographical Information System.