Trakya Birlik Şerefli entegre tesisleri margarin ve likid yağ ünitelerinin doğrusal programlama ile planlanması ve ürün fiatlarındaki değişikliklerin optimum çözümlere etkisi

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TRAKYA BİRLİK ŞEREFLİ ENTEGRE TESİSLERİ MARGARİN VE LÎKID YAG ÜNİTELERİNİN DO?RUSAL POGRAMLAMA İLE PLANLANMASI VE ÜRÜN FİYATLARINDAKİ DE?İŞİKLİKLERİN OPTİMUM ÇÖZÜMLERE ETKİSİ H. Hülya ORAK Ziraat Mühendisi Trakya üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Danışman: Prof Dr. I. Hakkı İNAN 1991, Sayfa : 153 Jüri: Prof Dr. I. Hakkı İNAN Jüri: Prof Dr. Hüsnü GÜNDÜZ Jüri: Doç. Dr. Erkan REHBER Bu araştırma, 1989-1990 yıllarında Trakya Birlik Şerefli Entegre Tesisleri rafine likid yağ ve margarin isletmelerinde yürütülmüştür. Araştırmanın amacı plânlı çalışmanın söz konusu isletmelerin ürün desenine, margarin kompozisyonuna ve işletme gelirlerine yapacağı etkinin saptanmasıdır. Araştırmada, isletmenin mevcut üretim kaynakları ve üretim faaliyetlerinin pazar koşulları dikkate alınarak kurulan doğrusal programlama modellerinin çözümü sonucunda işletmelerin aylık üretim plânları elde edilmiştir. Doğrusal programlama metodu ile yapılan duyarlılık analizi ile üretim faaliyetlerinin plâna gelebilecekleri fiyat sınırları (marjları) belirlenmiş ve fiyatlardaki değişikliklerin optimum çözümlere etkisi incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, isletmedeki mevcut üretim koşullarına göre yapılan çözümde.II en kârlı üretim faaliyetlerinin kahvaltılık margarin» 5 ve 2 kg 'lık yemeklik margarin, 10 ve 5 kg' lak rafine likid yağ olduğu görülmektedir. Pazar kapasiteleri ile sınırlanan modelde tüm üretim faaliyetleri yer almakta ise de, üretim plânının toplam brüt kârı, mevcut üretim koşullarına göre yapılan çözüme oranla düşüktür, öte yandan, faaliyetlerin plânda yer alacağı fiyat sınırları tespit edilebildiğine göre, başka firmaların fiyatları dikkate alınmak koşuluyla isletme daha kârlı duruma getirilebilir. Optimum isletme plânlarına göre üretim faaliyetlerinin plâna gelmesini sınırlayan en önemli faktör rafine ünitesinin rafine likid yağ ve kompozisyon üretim kapasitesidir. Buna göre bu üretim kapasitelerini arttırılması ile isletmenin toplam brüt kârı arttırılabilir. Görüleceği üzere plânlama sonucunda isletmenin kıt üretim kaynaklarının etkin bir şekilde kullanımı sağlanmaktadır. Araştırmadan elde edilen diğer bir sonuca göre en düşük maliyetli margarin kompozisyonunun hazırlanmasında doğrusal programlama metodunun kullanılması ve isletmede uygulanması mümkündür. Böylece girdi fiyatlarının maliyete etkisi hakkında ayrıntılı bilgi sağlanacak ve üretim faaliyetlerinin değişken masraflarının %80-90'nını oluşturan margarin kompozisyonun maliyetinin düşürülmesi ile isletme gelirleri arttırılabilecektir. isletme plânlamasında başarılı sonuçlar vermesi amacıyla, özellikle değişen girdi fiyatları, birim maliyetler, pazar koşulları ve ürün fiyatlarına göre yeni modeller hazırlanmalı ve aylık isletme plânları yapılmalıdır.

Ill SUMMARY Master Thesis PLANNING WITH LINEAR PROGRAMMING OF THE MARGARINE AND LIQUID OIL OF TRAKYA UNION ŞEREFLİ ENTEGRE ESTABLISMENT AND THE EFFECT OF PRODUCT PRICE CHANGES ON OPTIMUM SOLUTION H. Hülya ORAK Agricultural Engineering Tekirdağ Agricultural Faculty Department of Agricultural Economics Supervisior: Prof Dr. I. Hakkı İNAN 1991. page: 153 Jury: Prof. Dr. I. Hakkı İNAN Jury: Prof. Dr. Hüsnü GÜNDÜZ Jury: Doç. Dr. Erkan REHBER This research was carried out during the years 1989-1990 on refine liquid oil and margarine Plants of The Union of Trakya Oilseeds Cooperatives. The aim of the research was to determine the effect of firm planning on the product patern, margarin composition and firm incomes. In this research, linear programming models were formed by the consideration of production resources available and marketing conditions of production activities and montly production plans were obtained at the end of the solution of these models. According to the result of Sensitivity Analysis by linear programming method, the price ranges of the production activities and the effect of the price changes on the optimum solutions were investigated.IV As a result, it was seen that the most profitable production activities were the breakfast margarine» 5 and 2 kg table margarine and 10 and 15 kg refined liquid oil. Although, all of the production activities limited by the market capacities were in the mdel total gross margin of the production plan was low compared to the solution obtained according to the present production conditions. On the other hand, the company may be more profitable because the price limits of the plan's activities can be determined by the consideration of the other firm's prices. According to optimum company plans, the most important factor which limited the production activities in the plan was the capacity of the refined liquid oil and composition production. According to this result, total gross margin can be increased by the expansion of poduction capacities. Besides, the scarce production resources can be used efficiently by planning. According to another result obtained from the research, the use and the application of linear programming metod was possible for the preparation of the least cost margarine composition. So that detailed information would be obtained a bout the effect of input prices on the cost and company incomes could be increased cost of the variable costs. In order to obtain succesful results in the firm planning, especially the new models should be developed subject to changing input prices, unit costs, market conditions and product prices and monthly production plans should be determined.