Yerli ve yabancı kökenli ekmeklik buğday çeşitlerinde tane verimi, verimi etkileyen karakterler ve çeşitlerin ekmeklik kalite unsurları üzerine araştırmalar

Abstract

I ÖZET Yüksek Li s ası s Tezi yerli vi yabancı kökenli ekmeklik buğday çeşitlerinde tane terimi, verimi etkileten karakterler vb çeşitlerin ekmeklik kalîti unsurları üzerine ARAŞTIRMALAR Nesrin ÇITAK Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilin Dalı Danışmanı Doç. Dr. Z. Kay ıhan KORKUT 1991» Sayfa t 123 Jüri: Do?. Dr. `-..*- - T`' ` ' Yerli ire yabancı kökenli ekmeklik `buğday çeşitlerin de tane verimi, verimi etkileyen karakterler ve çeşitlerin ekmeklik kalite unsurlarının incelendiği bu araştırma? 1989- 90 ekim yılında Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü uygulama alanında yapılmıştır. Araş tırmada yirmisi Macar, üçü standart (Kırkpmar-79, Kate-A-1 ve Sadova-l), beşi Fransız ve beşi Yugoslav toplam otuzüç ek meklik buğday çeşidi kullanılmış, deneme dört tekrarlamalı olarak tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Denemeden elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. 1, Başaklanma gün sayısı, 128.00-135.75 gün arasın da değişmiştir. En erken başaklanma Semu Y 177/89 çeşidinde görülmüştür. Standartlar (Kırkpmar-79* Kate-A-1 ve Sadova-l) ise bu çeşitten daha geç başaklanmışlardır. 2. Başaklanma-erme süresi, 44.50-52.25 gün arasında değişmiştir. En uzun başaklanma-erme süresi Semu BZ 03/89 çe şidinde görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha kısabaşaklanma -erme süresine sahip olmuşlardır, 3. Bayrak yaprağı alam» 19.50-39.11 o»2 arasında değişmiştir, la fazla bayrak yapraf-ı alanı Semu S/0 16/85 çeşidinde 'görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha az bayrak yaprafi alanına sahip olmuşlardır. 4. Metrekarede başak sayısı» 576. 00-601. 75 başak a- rasında değişmiştir. En fasla metrekarede başak Festival çe şidinde görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha as Metrekarede başak sayısına sahip olmuşlardır. 5. Bitki boyu» 58.19-100 em arasında değişmiştir. İn kısa bitki boyu Ana çeşidinde görülmüştür. Standartlar İse bu çeşitten daha usıun bitki boyuna sahip olmuşlardır. 6. Başak uıunlutu» 5.50-9.82 om arasında değinmiş tir. Ba usun başak boyu Semu BE 07/89 çeşidinde görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha kısa başak uzunluğuna sahip oIîiîu şiardır. 7. Başakta başakçık sayısı, 15.45-21.26 başakçık a- rasında değişmiştir. Eti fasla başakta başakçık sayısı Marton- vasarı 17 çeşidinde görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha az başakta başakçık sayısına sahip olmuşlardır. 8. Başakta tane sayısı, 23.50-45.50 tane arasında değişmiştir. İn fazla başakta tane sayısı Martonvasarı 16 çeşidinde görülmüştür. Standartlar İse bu çeşitten daha as başakta tane sayısına sahip olmuşlardır. 9. Başakta tane atırlıiı, 1.12-2.02 g arasında değişmiştir. En yüksek başakta tane afırlıfı Semu S/0 17/87 çeşidinde görülmüştür. Standartlar İse bu çeşitten daha dü şük başakta tane alırlığına sahip olmuşlardır. 10. Bin tane affırlıPı, 34.96-55.53 g arasında değişmiştir. En yüksek bin tane afırlıRı Sadova-1 çeşidinde görül müştür. Standartlardan ikisi ise bu çeşitten daha düşük bin tane ağırlığına sahip olmuşlardır. 11. fane verimi, 345.20-698.30 kg/da arasında değiş miştir. Ih yüksek tane verimi Semu S/0 13/87 çeşidinde görül müştür. Standartlar ise bu çeşitten daha düşük tane verimine sahip olmuşlardır. 12. Çeşitlerin tane verimi (kg/da) ile; başaklanma gün sayısı (r- 0.162 * 0.002) ve başakta tane sayısı (r s 0.161 5 0.0047 dışındaki tüm karakterler için posltlf ve 0.01 düşeyinde önemli ilişkiler bulunmuştur. 13. Su oranı (Hutubet), % 12.9-14.0 arasında değiş miştir. En as su oranı Semu B2 04/89 çeşidinde görülmüştür. Standartlar ise bu çeşitten daha fasla su oranına sahip ol muşlardır. 14. Protein oranı, % 12.65-18.44 arasında değişmiş tir. İn yüksek protein orası Zitarka çeşidinde görülmüştür.Standartlar 1st toy çeşitten daha düşük protein oranına sahip olmuşlardır. 15. Yaş iSz (61«ten) oranı» % 27.8-53.3 arasında de ğişmiştir, in fazla yaş Öz oranı Zitarka çeşidinde görülmüş tür. Standartlar lee bu çeşitten daha m yaş 8a oranına sa hip olmuşlardır. 16. Su kaldırma oranı (Forlmograf ) » % 58.0-69.0 mi arasında değişmiştir. İn fasla sw kaldırma oranı Semu S/O - 15/84 çeşidinde görülmüştür. Standartlar ise hu çeşitten da ha az su kaldırma oranına sahip olmuşlardır. 17. Enerji değeri (İkstensograf ) » 26.87-86.87 e»2 a- rasında değişmiştir. İn yüksek enerji değeri Golen çeşidinde görülmüştür. Standartlar İse bu çeşitten daha düşük enerji değerine sahip olmuşlardır.

1? SUMMARY Master Thesis STUDIES ON GRAIN YIELD, YIELD COMPONENTS AND QUALITY TRAITS OP NATIVE AND EXOTIC ORIGINATED BREAD WHEAT VARIETIES Nesrin ÇITAK The University of Thrace Institute of Science Department of Field Crops Advisor: Assoc Prof. Dr. layihan Z. KORXUT 1991 1 Page: 123 Jury: Dog. Dr. ?'*>;*3 1 ' This study was carried out in the experimental field of field Crop Department of Agricultural faculty in Tekirdağ, in 1989-1990 in purpose of examining grain yield, yield com ponents and quality traits of native and exotic originated bread wheat varieties. Twenty Hungarian, 5 `French, 5 Yugos lavian varieties with 3 standarts (Kırkpınar Î9, Kate -A 1, Sadova 1) were tested. Experiment was laid out in randomized complete block design with 4 replications. The result obtai ned from the study are as fallows: 1. Number of days to heading ranged from 128.00 days to 135.75 days. Semu V 177/89 was the earliest heading variety as compared to standarts and other varieties in view. 2. Period of heading to ripening varied between 44.50 days and 52.25 days. The longest period was observed in Semu BZ 03/89. The periods of standarts were shorter than that of Semu BZ 03/89.3. Variation limits of flag leaf area in all varieties were found 19.50 cm2 and 39.11 cm2. Semu S/0 16/85 showed the larger flag leaf area than those of other varieties and of Stan- darts as well* 4* Number of ears per square meter was found between 376.00 and 601.75 in standarts and varieties under discussion. Festival variety showed the highest number as compared to ot hers. 5» Plant height range* from 58.19 cm to 100*00 cm* The shortest plant hlght was observed in Ana variety. But, standarts were taller than Ana variety» 6* Spike lengths of varieties and standarts varied between 5.50 cm and 9.82 cm. Semu BZ 07/89 showed longest spike as compared to all varieties in view and standarts. 7. Number of spikelets per spike ranged from 15.45 to 21.26. Martonvasari 17 was the variety possesing more spikelets than other varieties under study and standarts. 8. Number of kernels per spike were found between 23.50 and 45.50. Number of kernels per spike of Martonvasari 16 was more than those of standarts and of other varieties. 9. Grain yield per ear varied between 1.12 g and 2.02 g. Semu S/0 17/87 overyielded standarts and all varieties in view. 10. Thovsand kernel weight ranged from 34.96 g to 55.53 g. The highest thovsand kernel weight obtained in Sadova 1. 11. Grain yield ranged from 345.20 kg/da to 698.30 kg/da. Semu S/0 13/87 overyielded all varieties and all stan darts under study. 12. Pozitive and highly significant correlations were found between grain yields of varieties and all characters in vieco except number of days to heading Cr as 0,162 Ç 0.002) and number of kernels per spike (r s 0.161 * 0.001), 13. While moisture content of grain varying between 12.9 % and 14.0 % Semu BZ 04/89 shoved the least percentage as compared to other varieties and standarts. 14. Crude protein and gluten contents of grain chan ged between 12.65 % and 18.44 ?-, 27.80 % and 53.30 % respec tively. Zltarka variety with the highest protein and gluten contents was most promising variety as compared to other va rieties and standarts. 15. Water absorbing capacity (pharinograph value) va ried between 58.00 ml and 69.00 ml. Semu S/0 15/84 with then highest value was distinguished among other varieties and stand arts. 16. Energy (extensograph) value ranged from 26.87 cia2 to 86,87 cm2. Golen variety showed highest performance as com pared to those of standarts and other varieties.